17.11 | Internationale Mannendag 2021

Gepubliceerd op 17/11/2021

Bron foto: Alejandra Castro voor Movemen

November staat traditioneel geboekstaafd als een maand vol aandacht voor gender: op 11 november is het de vijftigste Nationale Vrouwendag in België. Een week later staat 19 november in het licht van International Men’s Day oftewel internationale mannendag. Daarnaast is er in november ook Movember – de actie om een maand lang gezichtsbeharing (‘moustache’) te laten groeien en zo aandacht te vragen voor de (mentale) gezondheid van mannen. De campagne Bloedserieus vraagt dan weer aandacht in november voor menstruatiegerelateerde problemen.

Menig feminist zal met de ogen rollen wanneer uitgerekend op (inter)nationale vrouwendag dit veelgehoorde riedeltje opgerakeld wordt: "wanneer is het eigenlijk internationale mannendag?" Vrouwendag is namelijk ontstaan vanuit de observatie dat mannen het hele jaar door centraal worden gezet, en wil net dit androcentrisme en de ongelijke behandeling aan de kaak te stellen. Meer over het ontstaan van Nationale en Internationale Vrouwendag lees je in respectievelijke voorgaande Pers:pectieven in de week van 11 november en 8 maart. Bovendien heeft de internationale mannendag een dubieus statuut dat een logisch gevolg is van de manier waarop IMD gegroeid is en zichzelf organiseert:

Doordat er geen officiele eigenaar is, wordt deze dag geclaimd door zowel conservatieve als progressieve stemmen. Conservatieven richten deze dag in "ter viering van mannen", of gebruiken hem zelfs om stereotiepe opvattingen over mannelijkheid en vrouwelijkheid extra in de kijker te zetten. Een ander voorbeeld van het promoten van stereotiepe beelden rond mannelijkheid zijn cadeaus voor mannen zoals (gratis) bier, de Man-Box, of attenties of acties in de winkel, zoals de befaamde Gamma’s "kluspoezen"-actie in 2013 die aangevochten werd door het Instituut van de Gelijkheid voor Vrouwen en Mannen (IGVM). Aan progressieve zijde zien nationale en internationale feministische organisaties deze dag net als een kans om deze opvattingen over mannelijkheid en vrouwelijkheid kritisch te bevragen en te verruimen.

Daarenboven – of juist daarom - zijn er verschillende meningen rond de organisatie van mannendag, die zowel grote voorstanders als heel wat tegenstanders kent. Er is onder andere debat over de noodzaak en de invulling van deze dag, de (internationale) verschillen in klemtoon en aanpak en de solidariteit en inzet van mannen in de strijd voor gendergelijkheid.

Internationale mannendag en gendergelijkheid

Ondanks de verschillende opinies die gepaard gaan met internationale mannendag en de veelvuldigheid aan invullingen, grijpen feministische organisaties 19 november dus aan om op te komen voor gendergelijkheid. De website internationalmensday.com geeft tevens aan dat internationale mannendag focust op mannen en mannelijkheid in de strijd voor gendergelijkheid. Centraal staan de (mentale) gezondheid van mannen, genderrelaties bevorderen, gendergelijkheid promoten en positieve mannelijke rolmodellen in de kijker zetten. Ieder jaar staat er een ander thema centraal, zo stonden in 2018 en 2020 respectievelijk positieve mannelijke rolmodellen en (mentale) gezondheid centraal. Dit jaar focust mannendag zich op betere relaties tussen mannen en vrouwen.

Niet enkel internationaal, maar ook in België en Vlaanderen zet mannendag veel in beweging. Zo verandert zij-kant – de progressieve vrouwenbeweging – jaarlijks voor één dag in hij-kant: zij-kant zet die dag mannelijke bondgenoten in de kijker, die zij als "femAnisten" huldigen: mannen die voorstander zijn van feminisme en zich hiervoor als man willen inzetten. Hij-kant zoomt in op moeilijkheden waar mannen vandaag mee geconfronteerd worden. 

Verder wordt er ook regelmatig campagne gevoerd voor maatregelen die mannenemancipatie en gendergelijkheid bevorderen, zoals de petitie voor het optrekken van het geboorteverlof door de Vrouwenraad en de Gezinsbond in 2018. Die kende een groot succes: sinds 2021 is geboorteverlof effectief verhoogd van tien tot vijftien dagen, en dit zal vanaf 2023 nog optrekken naar twintig dagen.

Genderstereotypen doorbreken: een continue strijd

Hoewel een internationale mannendag deze thema’s extra onder de aandacht kan brengen, is het belangrijk om doorheen het jaar aandacht te hebben voor gendergelijkheid, het bespreken van ideeën rond mannelijkheid en het doorbreken van stereotypen. Heel wat lokale organisaties – zoals Män in Zweden, Emancipator in Nederland en Sonke Gender Justice in Zuid-Afrika - en regionale netwerken werken hier dagelijks aan en delen expertise via internationale netwerken zoals Promundo Global en MenEngage Alliance Netwerk.

Ook RoSa vzw zet zich uiteraard al lange tijd in voor het doorbreken van genderstereotypen. De laatste jaren zoomen we daarbij ook in op stereotiepe ideeën rond mannelijkheid en de negatieve gevolgen die daaruit voortvloeien. In onze Grote Gendershow bespraken we het bestaan en doorbreken van genderstereotypen veelvuldig en hebben we het ook specifiek over stereotypen rond mannelijkheid en het doorbreken van die genderstereotypen. 

Stereotypen rond mannelijkheid - zoals het niet praten over emoties, sterk en competitief zijn - zorgen ervoor dat mannen minder beroep doen op professionele hulpverlening, ze vaker drugs- en/of alcoholverslavingsproblematieken ontwikkelen en ook hogere zelfdodingscijfers hebben dan vrouwen (meer statistieken: zie infographic). Deze gevolgen zijn zeer impactvol, zowel voor mannen zelf als voor hun omgeving.

Bron infographic: Alejandra Castro voor Movemen

MoveMen: werken rond genderstereotypen en gendergelijkheid in Vlaanderen

Van dit oogpunt werd MoveMen opgericht: een initiatief van RoSa vzw en vzw Zijn dat sensibiliseert en informeert over stereotypen en schadelijke opvattingen over mannelijkheid en hoe deze opvattingen in relatie staan tot gender(on)gelijkheid, relaties, discriminatie en privileges en geweld. Onder de noemer van MoveMen ontwikkelen we vormingen, stellen we informatie beschikbaar op de movemen.be website en brengen we Platform MoveMen samen. Platform MoveMen is de lokale Vlaamse afdeling van het internationale MenEngage Netwerk, waarbij professionals samenkomen die werken met jongens en mannen rond gendergelijkheid vanuit een feministische visie.

Projecten in de kijker: Project M, EquiSchools, movemen.be en RoSa-Bib

In 2021 organiseerde MoveMen een Pilootproject M: een workshopreeks waarbij gedetineerden gedurende drie maanden wekelijks werken rond gendergelijkheid aan de hand van thema’s zoals mannelijkheid, gender, relaties, weerbaarheid en agressie. In 2022 zullen we aan de hand van de ervaringen en onderzoeksbevindingen dit programma aanscherpen voor toekomstige trainingen in de context van detentie.

In 2021 is MoveMen ook gestart met EquiSchools – een intensief educatief traject met jongeren in Vlaamse secundaire scholen rond gendergelijkheid, gelijke kansen en opvattingen over mannelijkheid en vrouwelijkheid. Naast de workshops voor leerlingen worden scholen parallel ondersteund aan de hand van een ondersteuningstraject op maat van schoolpersoneel en directies.

Tegelijkertijd werken we aan het informeren van iedereen die meer wil weten rond deze thema’s. Op de website van RoSa vzw en de movemen.be website bieden we stelselmatig meer informatie rond mannelijkheid in relatie tot genderstereotypen en gendergelijkheid. Ook in onze bibliotheek vind je meer en meer literatuur specifiek rond het thema mannelijkheid, maar ook transversaal: verschillende thema’s worden belicht vanuit een bril op (opvattingen over) mannelijkheid.

In de pers:

• Recensie: Man man man (De Standaard+, 13/11/2021)
• The Best Gifts for Dad (That Aren't a Grandchild) (VICE, 12/11/2021)
• The Best Gifts for Men, According to the Real Guys Who Received Them (VICE, 10/11/2021)

Meer weten?

• RoSa rolmodel: Willy Peers
• RoSa rolmodel: Denis Mukwege
• RoSa thema: Gender
• RoSa thema: Gender en mannen
• RoSa thema: Gender- en sekseverschillen in de geestelijke gezondheid
• RoSa aanbod: De Grote Gendershow
• RoSa luistert: Podcast Nee man!
• RoSa leest: Waarom feminisme goed is voor mannen - Jens van Tricht
• RoSa kijkt: Landon Wilcock - "Reimagining masculinity - my journey as a male sexual assault survivor"
• RoSa kijkt: Sebastián Molano - "What it means to be a man and the struggle for gender equality"
• RoSa schrijft: Interview Jens van Tricht: Waarom feminisme goed is voor mannen

• Koen Dedoncker - "Open the box: tijd voor een ander soort mannelijkheid" (Genderklik)
• Warda El Kaddouri - "Wat is een man?" (Genderklik)
• Charlotte De Beule - "Vaders ‘babysitten’ niet op hun eigen kind" (Genderklik)

Aanraders uit de RoSa-bib:

• Boys & Sex: Young Men On Hookups, Love, Porn, Consent, and Navigating the New Masculinity / Peggy Orenstein,  2020 – RoSa-ex.nr.: B a/216
  
• Mask Off: Masculinity Redefined / JJ Bola, 2019 – RoSa-ex.nr.: FI a/553
• Genderstereotypen en relaties: samen met jongeren mythes doorbreken en geweld voorkomen. Een handleiding voor leerkrachten en jeugdwerkers vol concrete en innovatieve werkvormen om samen met jongeren genderstereotypen te doorbreken en gendergerelateerd geweld te voorkomen / Jill Michiels & Koen Dedoncker, 2019 – RoSa-ex.nr.: DII3 f/187
• Waarom feminisme goed is voor mannen / Jens van Tricht, 2018 – RoSa-ex.nr.: FII a/1186
• Feminist Perspectives On Teaching Masculinities: Learning Beyond Stereotypes / Sveva Magaraggia, Gerlinde Mauerer & Marianne Schmidbaur [Eds.], 2019 – RoSa-ex.nr.: DIII3 a/87
• Liberating Masculinities / Kopano Ratele, 2016 – RoSa-ex.nr.: DIII4 a/203

#Pers:pectief #Themadag #Actie #InternationaleMannendag #Gendergelijkheid #Stereotypen Feminisme #RoSaschrijft