Genderstereotypen onderhevig aan verandering

Hoe universeel zijn gendernormen?

Uit cross-cultureel onderzoek blijkt: 

• Bepaalde genderstereotypen komen zeer vaak voor over verschillende culturen heen: mannen worden gezien als actief, dominant, rationeel en avontuurlijk en worden geassocieerd met werken, leiding geven ... terwijl vrouwen geassocieerd worden met zorgzaam, gevoelig, rustig ... zijn.
• De sterkte en hardnekkigheid van genderstereotypen variëren en evolueren doorheen tijd en ruimte.
• Sommige samenlevingen benadrukken verschillen tussen mannen en vrouwen meer (bijvoorbeeld Japan, Oostenrijk, Italië, Venezuela), terwijl andere samenlevingen minder belang hechten aan een dergelijke tweedeling (bijvoorbeeld Nederland, Denemarken, Zweden, Noorwegen).
• Ondanks de vele gelijkenissen in maatschappelijke genderstereotypen wereldwijd, hebben niet alle culturen dezelfde normen over hoe vrouwen en mannen zich horen te  gedragen en welke kenmerken zij hebben. Er bestaat geen enkele universele norm voor de invulling van mannelijkheid of vrouwelijkheid en ook binnen samenlevingen zijn evoluties in gendernormen te vinden doorheen de tijd. 

Sociaal-culturele factoren voor verandering in gendernormen

Sociaal-culturele factoren die er (mee) voor zorgen dat de invulling van gender varieert in tijd en ruimte: 

• Globalisering en massacommunicatie: bijvoorbeeld een geglobaliseerd schoonheidsideaal door klassieke en sociale media.
• Veranderende technologie: bijvoorbeeld door de uitvinding van anticonceptiva kunnen vrouwen zelf beslissen wanneer en of ze kinderen willen.
• Samenlevingsvorm: in eenvoudige nomadische samenlevingen is de taakverdeling tussen mannen en vrouwen vaak minder afgelijnd dan in landbouw- en geïndustrialiseerde samenlevingen. Kinderen gaan met de volwassenen mee op zoek naar levensmiddelen. Vrouwen moeten dus niet thuisblijven om voor hen te zorgen.
• Economische omstandigheden: bijvoorbeeld de verplaatsing van het zwaartepunt van onze economie naar de dienstensector vanaf de jaren ’60-'70, met als gevolg de overgang van een (mannelijke) kostwinners- naar een tweeverdienerssamenleving.
• Religie: religieuze concepten zoals familie-eer beïnvloeden normen over genderrollen, bijvoorbeeld in Latijns-Amerika en het Midden-Oosten wordt controlerend gedrag gewaardeerd bij mannen en seksuele reinheid bij vrouwen
• Ingrijpen van de overheid: bijvoorbeeld het verplicht opnemen van vaderschapsverlof in Zweden heeft een mentaliteitsverandering veroorzaakt, zorgende mannen vormen geen uitzondering.
• Sommige individuen gaan in tegen stereotiepe rollen en mobiliseren gelijkgestemden. Zij vormen de katalysator voor grote bewegingen: bijvoorbeeld feminisme.
• ...  

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek

• Gender in history: Global perspectives / Merry E. Wiesner-Hanks, 2011 - RoSa-ex.nr.: FII m/655
• Women and Men: Cultural Constructs of Gender / Nancy Bonvillain, 2008 - RoSa-ex.nr.: FII m/625
• Gender in world history / Peter N. Stearns, 2006 - RoSa-ex.nr.: FII m/551
• Encyclopedia of women and gender : sex similarities and differences and the impact of society on gender / Judith Worell, 2001 - RoSa-ex.nr.: V3/301