Hoe werkt gender?

Gender als deel van je identiteit

Gendernormen worden (meestal onbewust) aangeleerd en geïnternaliseerd zodat deze regels natuurlijk aanvoelen, met onbewuste vooroordelen tot gevolg. Voorstellingen van mannelijkheid en vrouwelijkheid die we via de media, ouders, school ... meekrijgen spelen een rol bij het vormen van ons zelfbeeld en ons beeld van anderen. 

Van vrouwen verwacht men bijvoorbeeld dat ze meer emotioneel en zorgend zijn, bij mannen verwacht men eerder rationaliteit en competitiegeest. 

Gender om de samenleving te ordenen

Gender ordent de samenleving aan de hand van mannelijke tegenover vrouwelijke stereotypen. Op verschillende maatschappelijke domeinen bestaat een tweedeling in de structuur ervan. 

Deze ordening is niet neutraal. Ze neemt vaak de vorm aan van een hiërarchie van ‘mannelijke’ boven ‘vrouwelijke’ eigenschappen, taken en beroepen. De historisch gegroeide genderconstructies leiden tot discriminaties, ongelijke toegang/controle over geld, arbeid, politieke en economische besluitvorming en andere sociale onrechtvaardigheden. 

Gender als basis voor normen en cultuur

Deze opvattingen rond vrouwen en mannen bepalen wat kan (en wat niet) in onze samenleving. Ze zitten vervat in onze gewoontes, regels, taal, media, politieke en economische systemen ... :

• gender in culturele gebruiken: genitale verminking
• gender in taal: man is vaak de norm: bij "jongens, kom eens!" voelt iedereen zich aangesproken, bij "meisjes, kom eens!" enkel de meisjes
• gender in de opvoeding: roze voor meisjes, blauw voor jongens

Verandering op de drie niveaus is nodig

Genderrelaties zijn complex. Als we verandering willen realiseren in genderrollen en -normen, is het belangrijk om op deze drie niveaus te werken: persoonlijk, structureel en normatief. Een mentaliteitsverandering is dus noodzakelijk. 

Het idee van verandering in gendernormen kan op weerstand stuiten:

• psychologisch: onze identiteit, overtuigingen en gewoonten worden in vraag gesteld
• sociaal en institutioneel: het veranderlijke aspect van gender bedreigt bestaande machtsverhoudingen en bepaalde fundamenten van onze samenleving, bijvoorbeeld het centraal stellen van het traditionele gezin, rolverdeling man-vrouw, religie ...

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek

• Man & Woman: An inside story / Donald W. Pfaff, 2011 - RoSa-ex.nr.: FII a/1073 
• Waarom we allemaal van Mars komen / Cordelia Fine, 2011 - RoSa-ex.nr.: FII e/161
• The myth of Mars and Venus / Deborah Cameron, 2008 - RoSa-ex.nr.: GI a/185
• Complexities: beyond nature & nurture / Susan McKinnon en Sydel Silvermann, 2005 - RoSa-ex.nr.: FII n/46