Mary Church Terrell

Mary Church Terrell (1863 – 1954) is een van de meest prominente activisten van haar tijd, een van de meest turbulente periodes in de Amerikaanse geschiedenis: van de Amerikaanse Burgeroorlog tot de burgerrechtenbeweging. Terrell heeft een opmerkelijk rijk gevuld leven en behaalt als een van de eerste zwarte Amerikaanse vrouwen een universitair diploma. Ze is van rijke komaf en maakt gebruik van deze geprivilegieerde positie om haar leven te wijden aan discriminatie bestrijden. Ondanks de genderconventies en raciale vooroordelen en beperkingen van de segregatie van haar tijd vergaart ze bekendheid als spreker en auteur. Ze gebruikt haar platform om hervormingen te bepleiten en zowel raciale als gendergelijkheid te bevorderen. Haar levenslang activistisch engagement resulteert niet alleen in een vooruitstrevende erfenis van teksten, maar ook belangrijke bijdragen aan wezenlijke veranderingen.

Leven

Mary Eliza Church Terrell wordt op 23 september 1863 geboren in Memphis, Tennessee, als dochter van Robert Reed Church en Louisa Ayres Church, twee pas voormalige tot slaaf gemaakten. Haar ouders genoten beiden een opleiding, wat hen meer kansen, privileges en economisch succes opleverde dan de meeste tot slaaf gemaakte mensen. Na hun bevrijding start Terrells moeder een kapsalon. De winst investeert haar vader in vastgoed, waarvan de transacties hem later de eerste zwarte miljonair in het Zuiden zullen maken. Al snel vormt het gezin Terrell een deel van de groeiende zwarte middenklasse. Haar ouders doen er tijdens Terrells jeugd alles aan om haar en haar broer te beschermen tegen raciale vooroordelen en geven hun alle mogelijke educatieve en financiële kansen. Hoewel Terrell minder te maken krijgt met de dagelijkse wreedheden van discriminatie en racisme die voor de meerderheid van de zwarte Amerikanen in die periode schering en inslag zijn, is ze zich bewust dat haar huidskleur meer invloed heeft op haar sociale posities en maatschappelijke kansen dan de welvaart, opleiding of sociale status van haar familie. Dit inzicht drijft haar activistisch engagement. Terrell groeit uit tot een gerespecteerde journalist en prominente voorvechter voor burgerrechten en vrouwenrechten.

Bron foto: WikiCommons

Opleiding en onderwijsactivisme

Dankzij van het voornemen en de mogelijkheid van haar ouders om hun dochter een uitstekende opleiding te bieden, vertrekt Terrell op zesjarige leeftijd naar het noorden van de VS om naar school te gaan. Haar ouders geloven namelijk dat de gesegregeerde openbare scholen voor zwarte leerlingen in Memphis van die tijd onvoldoende gefinancierd en ondermaats zijn. Al op deze jonge leeftijd blinkt Terrell uit omwille van haar nieuwsgierigheid en leergierigheid. Na het middelbaar besluit Terrell te gaan voor een universitaire opleiding in klassieke talen. Ondanks haar intellect en excellente schoolprestaties wordt die studierichting haar afgeraden. De weinige vrouwen die destijds verder studeren, volgen traditioneel gezien een tweejarige literaire of “ladies” opleiding. Toch staat Terrell erop het vierjarige, meer intensieve, “gentlemen’s” traject te volgen, dat vakken als Latijn en Grieks omvat. Daarvoor trekt ze naar het Oberlin College, waar Anna Cooper later ook zal studeren.

In 1884 studeert Terrell af met een bachelor in de klassieke talen, wat haar de derde zwarte Amerikaanse vrouw maakt met een diploma van deze graad. Vier jaar later haalt ze een master in de onderwijskunde.

Tijdens haar masteropleiding begint ze les te geven aan Wilberforce College, een van de oudste zwarte colleges van het land. Vervolgens verhuist ze naar Washington D.C. om les te geven aan de M Street High School. Daar ontmoet ze collega-leerkracht Robert Herberton Terrell, een getalenteerde advocaat die de eerste zwarte gemeentelijke rechter van Washington D.C. zal worden. Nadat ze terugkeert van een tweejarige “Grand Tour” in Europa, trouwt ze met hem. Zoals in die tijd gebruikelijk was, betekent dit huwelijk het einde van haar carrière als leerkracht. Toch blijft Terrell politiek en maatschappelijk geëngageerd tijdens haar (vroegtijdig) pensioen. In 1895 wordt ze één van de slechts twee vrouwen in de onderwijsraad van het District Columbia, waar ze vijf jaar lang verantwoordelijk is voor het toezicht van de zwarte scholen. Hiermee is ze ook de eerste zwarte vrouw die zitting heeft in een onderwijsraad in de Verenigde Staten. Vanuit deze functie pleit ze voor gelijke onderwijskansen en voor meer toezicht op de scholen door zwarte bestuurders. 

Clubs en activisme

Gedurende haar tijd in de onderwijsraad, ontwikkelt ze een activistische agenda. Dit wordt aangewakkerd door de lynching van Thomas Moss, een oude vriend uit haar geboortestad, in 1892. Terrell sluit zich aan bij de vrouwenrechtenbeweging, maar merkt al snel dat zwarte vrouwen minder betrokken of zelfs uitgesloten worden. Dit wekt haar interesse in verenigingswerk onder zwarte vrouwen, en in 1896 richt ze mee de National Association of Colored Women (NACW)op. Als eerste president van de club bevordert en organiseert ze de maatschappelijke strijd voor stemrecht en gelijke rechten voor zwarte vrouwen. Onder het motto “Lifting As We Climb” bevordert de club emancipatie aan de hand van onderwijs en gemeenschapsactivisme. Dit verwijst naar het idee van de “racial uplift”, het geloof dat het onderwijzen van zwarte individuen het hele ras kan emanciperen en zo een einde kan maken aan de structurele achterstelling door racisme.

Daarnaast is ze een charterlid van zowel de National Association for the Advancement of Colored People (NAACP), als de Colored Women’s League of Washington, en actief in de National Association of College Women, de National American Woman Suffrage Association (NAWSA) en de National Council of Negro Women (NCNW). De leden van deze clubs behoren tot de lang opgeleide en welgestelde zwarte elite, en het is dankzij Terrells geprivilegieerde opvoeding en het succes van haar man dat ze de kans en vrijheid heeft zich in deze mate te engageren in dergelijke clubs.

Naast het oprichten en leiden van talrijke organisaties, pleit Terrell ook voor sociale en politieke verandering in essays en speeches. Tijdens haar verblijf in Europa wordt ze bekend door haar toespraken waarmee ze de Europese bevolking probeert sensibiliseren over de gemarginaliseerde positie van zwarte Amerikanen. Deze pleidooien zet ze vaak ook op papier.

Haar artikelen, gedichten en korte verhalen verschijnen in talrijke tijdschriften en magazines. In 1940 verschijnt haar autobiografie, A Colored Woman in a White World, waarin ze haar eigen strijd tegen gender- en rassendiscriminatie in de hoofdstad van de Verenigde Staten beschrijft.Door te schrijven over uiteenlopende problematieken en onderwerpen (van ras, gender en discriminatie tot werkgelegenheid, educatie en stemrecht) weet Terrell een divers publiek te bereiken. Ze benadrukt de noodzaak om de witte bevolking te sensibiliseren over enerzijds de onrechtvaardigheden en discriminatie waarmee zwarte mensen, en vooral zwarte vrouwen, geconfronteerd worden, en anderzijds de imposante prestaties en cruciale bijdragen van zwarte (historische) figuren aan sociale vooruitgang. 

Haar pleidooi omvat ook gender, met speciale aandacht voor zwarte vrouwen, die volgens haar een unieke positie innemen op dat moment in de geschiedenis. Ze gelooft namelijk dat het antwoord op het rassenprobleem bij de jeugd ligt, en zwarte vrouwen spelen een belangrijke rol in hun opvoeding. Daarnaast kaart ze verschillende problemen aan waarmee veel (zwarte) vrouwen te maken krijgen, zoals seksueel en lichamelijk geweld, onvoldoende toegang tot gezondheidszorg, beperkte kansen op zinvol en eerlijk betaald werk, en geen grondwettelijk stemrecht.

Tegen het einde van haar leven worden Terrells politieke opvattingen en acties radicaler. Voorafgaand aan de burgerrechtenbeweging in het begin van de jaren 1950, organiseert Terrell, die ondertussen meer dan tachtig is, een campagne van protesten, piketacties en sit-ins die met succes restaurants in Washington D.C. desegregeren. Een jaar later oordeelt de Supreme Court dat segregatie in openbare scholen ongrondwettelijk is. Iets meer dan twee maanden na deze beslissing overlijdt Mary Church Terrell.

Haar leven stond in het teken van haar idealen, die ze niet alleen uitdroeg als vurig pleitbezorger maar die ze ook zelf integreerde in haar persoonlijke leven. Zo combineerde ze haar vele engagementen als begenadigd spreker, met toewijding aan haar rol als echtgenoot en moeder voor haar twee dochters, Phillis en Mary.

Meer weten?

• RoSa rolmodel: Anna J. Cooper
• RoSa thema: Intersectionaliteit
• RoSa thema: Eerste feministische golf
• Uitgelezen Lenten 2021: Black Feminist History
• RoSa leest: Ain't I a Woman? Black Women and Feminism - bell hooks

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:

• Beyond Respectability: The Intellectual Thought of Race Women / Brittney C. Cooper, 2017 - RoSa-ex.nr.: FII a/1159
• Tradition and the Talents of Women / Florence Howe, 1991 - RoSa-ex.nr.: M/117