hier komen promoties & acties

Renée Van Mechelen

Renée Van Mechelen is de oprichtster van RoSa vzw, kenniscentrum voor gender en feminisme.

Op 26 oktober 1977 sticht Renée Van Mechelen RoSa vzw met als doel alle documentatie rond 'sekserollen en feminisme' te verzamelen, te bewaren en publiekelijk toegankelijk te stellen. 

Onderwijs voor meisjes

Door haar werk voor een PMS-centrum dat leerlingen begeleidt in hun studiekeuze, wordt Renée Van Mechelen dagelijks geconfronteerd met ongelijke onderwijskansen voor meisjes. Ze revolteert tegen rolbevestigende ideeën over de plaats en de rol van de vrouw in de maatschappij. Die ideeën fnuiken meisjes in hun kansen op intellectuele ontwikkeling en op een volwaardige deelname aan het maatschappelijke leven. In navolging van de Franse feminist Simone de Beauvoir stelt Van Mechelen dat meisjes gesocialiseerd en geconditioneerd worden voor de traditionele taak van echtgenote en moeder. Dat leidt tot een beperking van hun keuzemogelijkheden en loopbaankansen. Het duwt vrouwen in een tweederangspositie en staat zelfbeschikking en economische onafhankelijkheid in de weg. Renée schrijft deze vernieuwende analyse neer in Een nieuwe lei voor Eva (1975).

Feministisch auteur

De vrouwenbeweging is volgens Renée Van Mechelen de motor geweest van een fundamenteel veranderingsproces in de man-vrouwverhoudingen. De nieuwe golf van vrouwelijke rebellie noemt ze al meteen ‘De Tweede Feministische Golf’. In haar visie is er geen onderscheid: de vrouwenbeweging ìs de Tweede Feministische Golf. Dat maakt ze duidelijk in haar publicatie uit Uit eigen beweging : balans van de vrouwenbeweging in Vlaanderen 1970-1978 (1979) en in De meerderheid een minderheid. De vrouwenbeweging in Vlaanderen: feiten, herinneringen en bedenkingen bij de tweede golf (1996).

Renée heeft de feministische strijd van de Tweede Golf niet alleen beschreven en gedocumenteerd, ze neemt er ook zelf actief aan deel. Sterker nog, ze geeft mee richting aan het Tweede Golf-denken. Van Mechelen is geen objectieve buitenstaander maar onderdeel van het verhaal. Haar publicaties zijn authentieke getuigenissen van een persoonlijk beleefd gebeuren. Ze tonen haar eigen versie van een cruciale periode in de vrouwenbeweging, maar wel een uiterst waardevolle versie, opgetekend door een eersterangs ooggetuige én actief deelnemer aan de Tweede Feministische Golf in Vlaanderen.

In december 1986 ontvangt Renée van Mechelen de Marie Popelin-prijs uit de handen van Lily Boeykens.

Overtuigd links-radicaal feminist

De Tweede Feministische Golf van de jaren 1970 heeft het woord feminisme in het collectieve geheugen gereduceerd tot één kortstondige en militante verschijningsvorm. Nochtans bestaan er diverse feminismen met sterk uiteenlopende betekenissen. Er is in België nooit één homogene vrouwenbeweging geweest.

Renée Van Mechelen beschouwt de traditionele vrouwenorganisaties niet als medegrondleggers van de Tweede Feministische Golf. Feminisme is in haar optiek de links-radicale variant. Die bestaat uit het agressief opeisen van vrouwenrechten en het radicaal willen doorbreken van gevestigde rolpatronen. De christelijk geïnspireerde vrouwenorganisaties kunnen zich niet vinden in het links-radicale feminisme. Ze staan bijvoorbeeld niet achter de eis om abortus uit de strafwet te halen. Ook het doorbreken van de traditionele rolpatronen lijkt hen bedreigend voor hun maatschappijvisie, waarin het gezin het fundament is van de samenleving. Renée Van Mechelen, Marijke Van Hemeldonck, Rita Mulier e.a. reduceren de feministische beweging tot hun eigen nieuw-linkse variant. Wie niet links-libertair is, vóór basisdemocratie en tégen het patriarchaat, die hoort er niet bij.

In de tweede helft van de jaren zeventig wordt de feministische protestbeweging aangezwengeld door de ontgoocheling over het VN-Vrouwenjaar 1975. Vanaf 1976 komen er een aantal nieuwe linkse vrouwengroepen van de grond, zoals Feministisch én Socialistisch (Fem-Soc) en de denktank Links Feministisch Collectief (LEF) opgericht door Chantal De Smet. De stichtende leden van LEF, met onder meer Renée Van Mechelen, hebben het gevoel dat het vuur van de vroege jaren zeventig er een beetje uit is. De Lefcahiers, gepubliceerd van 1977 tot 1981, gaan uit van een marxistisch socialistische ideologie en proberen een wetenschappelijke basis te bieden voor actuele en controversiële onderwerpen uit de vrouwenbeweging.

De tweede lichting feministen legt de nadruk op het persoonlijke, getuige hun slogan ‘Het persoonlijke is politiek’. Zelfbeschikking, ook op seksueel vlak, is belangrijk. Specifieke hulpverlening ontstaat als reactie op huiselijk geweld. De vluchthuizen openen hun deuren vanaf 1978. Verkrachting wordt een belangrijk thema in de feministische beweging. Vrouwencafés en vrouwenboekhandels worden geopend. Feministische publicaties rollen massaal van de persen. Praatgroepen die vanaf 1972 ontstaan zijn, vinden onderdak in vrouwenhuizen die vanaf 1974 her en der worden opgericht. Het eerste vrouwenhuis is het Antwerps Vrouwencentrum, (november 1974). Daar kunnen vrouwen ook terecht voor vriendschap en een gezellige babbel, voor opvang en directe hulp bij problemen, voor ontspanning en ook voor vorming.

Stichter Rol & Samenleving vzw

Renée Van Mechelen vindt ook dat er nood is aan een centraal informatiepunt waar alle feministische boeken en tijdschriften, pamfletten en studies bijeen gebracht worden en voor iedereen toegankelijk gemaakt. Renée Van Mechelen neemt het heft in handen. Op 26 oktober 1977 sticht ze de vzw Rol en Samenleving (RoSa). Onmiddellijk daarna begint ze samen met Chris Zwaenepoel, later directeur, met het collectioneren van documenten die overvloedig verschijnen tijdens de Tweede Feministische Golf. Exact een jaar later, op 26 oktober 1978, opent RoSa het eerste documentatiecentrum "omtrent sekserollen en feminisme" de deuren aan de Bondgenotenstraat 62 in Vorst. Met steun van toenmalig minister van cultuur Rika De Backer kan geleidelijk aan de RoSa-collectie opgebouwd worden. Renée Van Mechelen is jarenlang voorzitter gebleven van de vzw.

Bij het overlijden van Renée in 2007 bestaat de RoSa-collectie uit 25.000 boeken, 700 tijdschriftentitels, een feministisch archief, affiches, grijze literatuur.

Aanraders in de RoSa-bibliotheek