Roxane Gay
Amerikaanse bestselling auteur, professor en een belangrijk feministisch icoon, hoewel ze zichzelf als een “Bad Feminist” beschouwt zoals ze beschrijft in haar gelijknamige boek
In 2014 maakt Roxane Gay met haar The New York Times bestseller Bad feminist wereldwijd furore. Ook haar volgende boeken en essays worden telkens alom geprezen. De simpliciteit en precisie waarmee Gay steevast complexe onderwerpen haarfijn analyseert, is ondertussen haar handelsmerk geworden. In haar werk verkent en deconstrueert Gay feministische en raciale kwesties door de lens van haar persoonlijke beleving van raciale, seksuele en genderidentiteit. Zoals de titel van haar debuutroman doet vermoeden, maakt Roxane Gay er een zaak van om zich te verzetten tegen normatieve disciplinering van eender welke aard en weigert ze zich in rigide identitaire hokjes te laten opsluiten. Ze is een belangrijke stem in de strijd voor sociale rechtvaardigheid, maar bovenal pleit Gay voor mildheid, ruimte voor menselijk falen en zelfrelativering. Het moge duidelijk zijn: Gay is liever "a bad feminist than no feminist at all."
Leven
Roxane Gay is op 15 oktober 1974 geboren in Omaha, Nebraska, in een gezin met Haïtiaanse roots. Op haar twaalfde wordt ze verkracht door haar toenmalig vriendje en zijn vrienden, een gebeurtenis die een grote invloed zal hebben op haar leven en werk, zoals ze beschrijft in haar boek Hunger (2017).
Schrijven wordt al op vroege leeftijd haar toeverlaat, haar manier van zichzelf te ontdekken, of in haar eigen woorden in haar bekende TEDxTalk: “I wrote myself back together”. Als tiener schrijft Gay al essays. Na de middelbare school start ze aan de prestigieuze Yale University, die ze echter al in het eerste jaar verlaat voor een geliefde in Arizona. Uiteindelijk haalt ze haar bachelor aan de Norwich University en start ze de masteropleiding Creatief schrijven aan de Universiteit van Nebraska-Lincoln. In 2010 doctoreert ze in Retoriek en Technische communicatie aan de Michigan Technological University en gaat ze aan de slag als assistent-docent Engels aan de Eastern Illinois University (EIU). Van 2014 tot 2018 doceert ze creatief schrijven in de master Schone Kunsten aan de Purdue University. In oktober 2018 stapt ze op met een publieke aankondiging dat ze al langer bezorgdheden had geuit over gelijke verloning en dat de universiteit de kwestie uit de weg was gegaan. Sinds het voorjaar van 2019 is Gay een visiting professor aan Yale University.
Bron foto: Slowking4, GFDL 1.2, via WikiCommons
Gay is biseksueel en getrouwd met auteur en curator Debbie Millman.
Werk
Roxane Gay schrijft essays, kortverhalen, romans en memoires, vaak vanuit persoonlijk perspectief. Daarnaast is ze universitair hoofddocent en oprichter van uitgeverij Tiny Hardcore Press.
Haar opinies en columns verschijnen onder meer in The New York Times, The Guardian, Salon, The Los Angeles Times en The Nation. Daarnaast is ze betrokken bij de literaire magazines The Rumpus, PANK, The Butter en The Masters Review. Gays korte fictieverhalen zijn te lezen in onder meer Best American Mystery Stories 2014, Best American Short Stories 2012, Best Sex Writing 2012, A Public Space, McSweeney’s, Tin House, Oxford American, American Short Fiction en Virginia Quarterly Review.
Samen met het online platform Medium brengt Gay twee online magazines uit: GAY MAG en de spin off Unruly Bodies. Daarnaast is Roxane Gay ook erg actief op Twitter.
In 2019 lanceert Gay een boekenclub op HBO’s VICE News Tonight en werkt ze samen met Tressie McMillan Cottom aan de podcast Hear To Slay, waarin invloedrijke zwarte vrouwen te gast zijn. Op haar website schrijft Gay dat ze momenteel werkt aan meerdere boeken en televisie- en filmprojecten.
Boeken
In 2011 debuteert Gay met kortverhalenbundel Ayiti. In 2014 verschijnt vervolgens haar debuutroman An Untamed State, die goed wordt onthaald en al gauw ook naar het Nederlands wordt vertaald. De roman gaat over een Haïtiaans-Amerikaanse vrouw die wordt ontvoerd voor losgeld. Al in haar eerste boek verkent Gay thema’s zoals raciale ongelijkheid, privilege, seksueel geweld, familierelaties en migratie, die een rode draad zullen vormen in haar toekomstige publicaties. Haar eerste boek leest vlot en is even beklijvend als meeslepend. Dat het verhaal wel een gestoord sprookje lijkt, wordt benadrukt door de typische openingszin:
In hetzelfde jaar komt Bad Feminist uit, een verzameling essays over cultuur en politiek, waarmee Gay internationale bekendheid verwerft. In Bad Feminist komen tal van culturele en maatschappelijke thema’s aan bod en toont de auteur haar weg, één van de vele wegen, naar feminisme. Gay maakt korte metten met de kwalijke stereotypen over wat het betekent om feminist te zijn, en verwerpt tegelijkertijd de hoge standaarden die men feministen oplegt om altijd consequent te zijn in een wereld die nog altijd geen plek voor hen heeft. Roxane is grappig en luchtig in haar streven naar zelfrelativering; ze inspireert met haar mildheid, haar warme omarming van verschil en haar oproep voor menselijkheid.
Het boek wordt een bestseller en opnieuw verschijnt er al gauw een Nederlandse vertaling.
Na het grote succes van haar debuutroman volgen nog enkele kortverhaalbundels. In 2017 komt Difficult Women uit, een verzameling kortverhalen waarin de levens van vrouwen centraal staan die op de een of andere manier niet passen in het maatschappelijk, normatieve plaatje.
Dat jaar verschijnt ook Hunger: A Memoir of (My) Body, misschien wel het bekendste boek van Roxane Gay. Hunger (2017) is een persoonlijke geschiedenis van haar lichaam, dat Gay schrijft omdat het verhaal van een zwaarlijvig lichaam als het hare doorgaans genegeerd of geridiculiseerd wordt. Gay vertelt over de groepsverkrachting die ze als kind meemaakt en hoe die ertoe geleid heeft dat ze steeds meer eet, in de hoop dat haar lichaamsgewicht haar zal beschermen tegen seksueel geweld. Eten wordt voor Gay een verdedigingsmechanisme: in een cultuur die vrouwenlichamen objectificeert, commodificeert en seksualiseert, wil Gay verdwijnen in de veiligheid van haar eigen lichaam, dat er enkel voor haar is en niet voor een ander. Ze wil niet aantrekkelijk, begeerlijk gevonden worden, ze wil geen prooi zijn voor seksueel geweld.
“I ate and ate and ate in the hopes that if I made myself big, my body would be safe. I buried the girl I was because she ran into all kinds of trouble. I tried to erase every memory of her, but she is still there, somewhere… I was trapped in my body, one that I barely recognized or understood, but at least I was safe.” Roxane Gay in Hunger (2017)
In Hunger (2017) beschrijft ze evenzeer de vijandige reacties die de samenleving geeft op lichamen die afwijken van de norm. Gay deelt de meest hallucinante, pijnlijke ervaringen: van beledigingen van willekeurige voorbijgangers over ongevraagd dieetadvies van de buren tot wildvreemden die haar boodschappen uit haar winkelkar grijpen.
“These tormentors bind themselves in righteousness when they point out the obvious – that our bodies are unruly, defiant, fat. It’s a strange, civic minded cruelty.” Roxane Gay in Hunger (2017)
Roxane Gay wil ruimte vrijwaren voor alle lichamen – acceptatie en inclusie, geen objectificatie en seksualisering. Als feminist wil ze ten strijde trekken tegen de schoonheidsdictatuur, tegen elke vorm van normatieve disciplinering, ook al is die vermomd als schoonheidsideaal. Tegelijkertijd bekent ze er zelf niet in te slagen haar eigen lichaam te aanvaarden. “I disgust myself”, schrijft ze. “I cannot stand my weakness, my inertia, my inability to overcome my past, to overcome my body.” Het is die eerlijkheid, die kwetsbaarheid, die haar werk typeert en haar lezers geruststelt: er is altijd een verschil tussen theorie en praktijk.
In 2017 schrijft Roxane Gay ook de stripserie Black Panther: World of Wakanda, een spin-off van de Black Panther-titel van Marvel Comics. Na zes nummers wordt de serie geannuleerd. Het merendeel van de nummers wordt door Gay geschreven. Dichter Yona Harvey draagt een verhaal bij aan het eerste nummer. Daarmee schrijven Gay en Harvey geschiedenis als de eerste zwarte vrouwen die een serie voor Marvel schrijven.
In de bloemlezing Not that bad: dispatches from rape culture (2018) over geweld tegen vrouwen en seksueel misbruik verzamelt Roxane Gay bijdragen van diverse acteurs en schrijvers, onder wie Amy Jo Burns, Lyz Lenz, Claire Schwartz, Bob Shacochis en Brandon Taylor. Hoewel de verschillende bijdragen vaak een persoonlijke getuigenis of reflectie brengen, overstijgt Not that bad het persoonlijke. Het boek analyseert en verwerpt de zwijgcultuur, en wil komaf maken met de dooddoener dat de ervaringen van slachtoffers “niet zo erg” zijn.
Prijzen en erkenning
In 2015 wint Gay de Freedom to Write Award van Pen Center USA. In 2018 ontvangt ze een Guggenheim Fellowship in de categorie Creative Arts in General Nonfiction. In 2018 wint ze twee Lambda Literary Awards.
In de pers:
- Barbie met buikje (De Groene Amsterdammer, 20/09/2017)
- Roxane Gay’s Bad Feminist Is a “Manual on How to Be Human” (Time, 05/08/2014)
- Bad Feminist: Roxane Gay on the Complexities and Blind Spots of the Equality Movement (Brain Pickings)
Meer lezen?
- RoSa thema: Seksueel geweld
- RoSa thema: Schoonheidsidealen
- RoSa bespreekt: Bad Feminist
- RoSa kijkt: Roxane Gay - "Bekentenissen van een slechte feminist"
Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:
- Not that bad: dispatches from rape culture / Roxane Gay, 2018 – RoSa-ex.nr.: FIII a/268
- Bad feminist: essays / Roxane Gay, 2014 – RoSa-ex.nr.: S/685
- Hunger : a memoir of (my) body / Roxane Gay, 2018 – RoSa-ex.nr.: S/727