hier komen promoties & acties

Francisca Nneka Okeke

Fysicaprofessor en eerste vrouwelijke departementshoofd aan de Universiteit van Nigeria

Francisca Nneka Okeke (1956-) is een Nigeriaanse natuurkundige en hoogleraar Fysica aan de University of Nigeria. In 2003 mag ze zich het eerste vrouwelijke departementshoofd aan diezelfde universiteit noemen. Van 2008 tot 2010 wordt ze er benoemd tot eerste vrouwelijke decaan van de Natuurkundefaculteit. In 2013 ontvangt Okeke de L’Oreal-UNESCO for Women in Science Award voor haar bijdrage tot het begrip van de dagelijkse variaties van ionenstromen in de bovenste atmosfeer. Haar onderzoek zal op zijn beurt onze kennis van de klimaatverandering verhogen.

Familie van wetenschappers

Francisca Nneka Okeke is afkomstig uit Idemili North in de Nigeriaanse deelstaat Anambra. Als klein meisje al is ze gefascineerd door de lucht. Ze stelt zich vragen als: waarom is de lucht soms wit en op andere momenten blauw? Of, waarom kunnen vliegtuigen vliegen zonder te vallen? Op school ontdekt ze dat het vak 'fysica' haar wel eens een aantal antwoorden zou kunnen bezorgen.

Op 18-jarige leeftijd trouwt ze met Pius N. Okeke. Het echtpaar wordt gezegend met zes kinderen. Fysica speelt een belangrijke rol binnen het gezin, want ook Pius N. Okeke is natuurkundige. Hij schrijft onder meer mee aan het in Nigeria voornamelijk in de jaren '90 frequent gebruikte handboek 'Senior Secondary Physics'. Heel wat van Nigeria's huidige natuurkundigen hebben waarschijnlijk hun diploma aan de hand van dat boek gehaald. 

Ook Francisca Nneka Okeke's vader zal optreden als een belangrijke mentor. Hij is wiskundige alsook filantroop en steunt Okeke in haar droom om fysicus te worden. Ze wordt toegelaten op de opleiding Natuurkunde aan de Universiteit van Nigeria in Nsukka. Op de dertig studenten, zit er naast haar slechts één andere jonge vrouw in haar klas. We spreken over het jaar 1980. Tegen alle verwachtingen in behaalt Okeke uiteindelijk haar diploma als derde beste van haar klas.

Vrouwelijke natuurkundige

Haar keuze om een carrière als fysicus na te jagen is sowieso opmerkelijk aangezien het beroep in Nigeria in de tijd niet als een veelbelovend beroep wordt beschouwd, zowel voor mannen als vrouwen. Maar Okeke is en doorzetter, weet heel goed wat ze wil én weet waar ze goed in is en dat is fysica. Haar harde werk zal beloond worden. Momenteel is Okeke auteur van verschillende boeken, heeft veel gepubliceerd en gaf reeds tientallen academische lezingen op conferenties wereldwijd. Ze heeft daarnaast heel wat wetenschappers begeleid in haar periode als departementshoofd Fysica aan de University of Nigeria. Toch moest Okeke tegen heel wat vooroordelen opboksen om haar parcours te kunnen bewandelen.

De wereld is - gelukkig - heel wat veranderd sinds Francisca Nneka Okeke afstudeerde. Toch blijven bekende vrouwelijke wetenschappers nog steeds zeldzaam, vooral in het geografische zuiden. Gekwalificeerde jonge vrouwen worden nog te vaak hun droom om de wetenschappelijke wereld te betreden ontkend. Puur alleen daarom geldt Okeke als een waardig rolmodel.

Ionenstromen

Okeke wijdt een groot deel van haar carrière als fysicus aan het bestuderen van de ionosfeer en de zogenaamde equatorial electrojet. Dat laatste is een smalle strook stroom die oostwaarts vloeit in het equatoriale gebied van de ionosfeer van de aarde. Van energie voorzien door de zon, groeit deze elektrojet uit tot een rivier van elektrische stroom die de hele wereld oostwaarts doorkruist. Deze stroomt rond de zogenaamde dip evenaar (die ligt een paar graden naast de evenaar) waar de equatorial electrojet een magnetisch veld creëert dat een bijna vijf keer grotere variatie kent als waar ook ter wereld. 

Wat is er nu zo baanbrekend aan haar onderzoek? Okeke's onderzoek naar hoe zonneactiviteit in de ionosfeer het magnetisch veld van de aarde beïnvloedt, kan tot een beter begrip van de klimaatverandering leiden én helpen bij het opsporen van aanleidingen die dramatische natuurlijke verschijnselen zoals tsunami's en aardbevingen veroorzaken.

Pionier en erkenning

Zowel in binnen- als buitenland krijgt Francisca Nneka Okeke erkenning voor haar werk, voornamelijk dan in wetenschappelijke kringen. 

In 2003 wordt Okeke uit erkenning voor haar baanbrekende werk als eerste vrouw ooit benoemt tot departementshoofd van een faculteit van de University of Nigeria. Ze fungeert er tussen 2008 en 2010 ook als eerste vrouwelijke decaan van de Natuurkundefaculteit. In 2011 wordt Okeke verkozen tot fellow van de Nigerian Academy of Science, wat een hele eer is. Twee jaar later ontvangt ze de L’Oreal-UNESCO for Women in Science Award voor haar bijdrage tot het begrip van de dagelijkse variaties van ionenstromen in de bovenste atmosfeer. In 2016 viert de Nigerian Acadamia haar als één van de tien meest invloedrijke Nigeriaanse vrouwen in de wetenschappen.

Naast fellow van de Nigerian Academy of Science is Okeke ook fellow van de World Academy of Science (FTWAS), African Academy of Sciences (FAAS), Japanese Society for Promotion of Science (FJSPS), Astronomical Society of Nigeria (FASN) en het Nigerian Institute of Physics (FNIP).

Daarnaast geldt ze ook als eerste vrouwelijke inheemse hoogleraar Science and Engineering aan de Universiteit van Nigeria. Tevens mag Okeke zich ook de eerste vrouwelijke hoogleraar natuurkunde in het oostelijke deel van Nigeria noemen.

Meer lezen over dit onderwerp