Isatou Ceesay
Gambiaanse grassroots activist, sociaal ondernemer en "koningin van het recycleren"
De in 1972 in Njau, Gambia geboren Isatou Ceesay, wordt ook wel de koningin van het recycleren genoemd. Die bijnaam ontvangt ze initieel van het storytelling platform Climate Heroes voor haar inspanningen met het initiatief One Plastic Bag. Met de actie tracht Isatou Ceesay iets te doen aan de gigantische bergen plastic zwerfvuil in haar gemeenschap en in tegelijkertijd ook vrouwen economisch te empoweren.
Ceesay groeit op in armoede waar regelmatige, collectieve vuilnisophaling een ver van haar bed show is. Afval wordt er gewoon aan de rand van het dorp gedropt. Al in haar kinderjaren springt Ceesay creatief om met dat afval. Ze maakt regelmatig speelgoedfiguren van plastic, iets waar al snel grote vraag naar komt binnen haar vriendengroep. Wanneer de afvalberg echter enkel maar groter wordt, dieren komen te overlijden door plastic die vastgeraakt in hun keel, oogsten mislukken door de ophoping van afvalstoffen die in de grond terechtkomen en dit alles muggen aantrekt die malaria met zich meebrengen, is het voor Ceesay genoeg geweest. Zeker als ze ziet dat mensen uit haar gemeenschap het plastic beginnen gebruiken als brandstof voor het koken.
Nadat ze zichzelf geleerd heeft om van plastic zakken handtassen te maken, opent Ceesay in 1998 samen met vier andere vrouwen een recyclagecentrum in haar geboortedorp, Njau. Ondanks gigantische bergen afval in haar gemeenschap komt het recyclagecentrum er niet zomaar. Initieel wordt het concept met veel weerwerk en hoongelach onthaald. Toch zetten Ceesay en haar collega’s door. Doelstelling van het centrum: de dorpsgenoten opleiden over het belang en de voordelen van het recycleren van plastic afval en zodoende zwerfvuil tegengaan.
Ondertussen groeit het recyclagecentrum uit tot een waar fenomeen en krijgt het een toepassende naam: Njau Recycling and Income Generation Group (NRIGG). Uiteindelijk zal de praktijk die Ceesay en haar collega’s er gerealiseerd hebben verder doorgroeien in One Plastic Bag, waarbij de focus vooral komt te liggen op het economisch empoweren van vrouwen. Initieel wordt er enkel met plastic zakken gewerkt, maar later breiden de vrouwen uit naar hergebruik of zogenaamd upcycling van materialen zoals fietsbanden, autobanden en papier. Materialen die gemaakt worden, reiken van handtassen en sieraden over springtouwen en voetballen, tot stoelen en zetels. Bij het maken van één handtas, worden zo’n vier plastic zakken gerecycleerd. En, wanneer de afvalberg in het ene dorp op is, kan het zwerfvuil van een volgend eraan geloven.
One Plastic Bag voorziet concreet opleiding voor vrouwen waarbij deze leren hoe ze herbruikbare materialen kunnen recycleren en omzetten in verkoopbare producten (zoals handtassen en sieraden) die hen op hun beurt een inkomen opleveren.
Daarnaast krijgen ze ook begeleiding over het sparen en/of investeren van het geld, het openen van een eigen bankrekening, lezen en schrijven, ondernemerschap, etcetera. Ceesay focust niet voor niks op meisjes en vrouwen. Zelf is ze een genoodzaakte school drop out. Wanneer Ceesay tien jaar oud is, overlijdt haar vader. Het gezin heeft daarna niet meer de financiële middelen om Isatou Ceesay naar school te laten gaan. Het stopt een leergierige Ceesay niet om later alsnog, met haar eigen middelen, een opleiding te volgen aan het Gambia Technical Training Institute in de Gambiaanse hoofdstad Banjul. Na haar opleiding keert ze terug naar haar geboortedorp en de rest is geschiedenis.
In 2014 reikt de draagwijdte van de Njau Recycling and Income Generation Group (NRIGG) zo veel verder dan Njau, en raakt het zoveel meer dan z’n oorspronkelijke missie beoogde dat de organisatie wordt omgevormd tot het Women’s Initiative Gambia (WIG). De organisatie helpt vrouwen die het financieel moeilijk hebben om hun vaardigheden bij te schaven en uit te breiden zodat ze hun inkomen kunnen verhogen en hun levensstandaard kunnen verbeteren. De oorspronkelijke actie met plastic zal vanaf dan verder bekend staan als One Plastic Bag.
Onder meer door het lobbywerk en de inspanningen van Ceesay worden de import en het gebruik van plastic zakken in 2015 verboden in Gambia. In 2020 wordt Isatou Ceesay beloond met de 2020 Inspiration Award van Gambia’s Women’s Chamber of Commerce. Ook internationaal krijgt ze erkenning. In 2012 wordt ze geëerd met de Difference Maker award van de International Alliance for Women.
Naast haar eigen initiatieven werkt Ceesay een tijd voor onder meer het Amerikaanse vredeskorps in Gambia, de Zweedse jongeren NGO Future in Our Hands, en is ze actief als consultant voor diverse ontwikkelingsorganisaties.
Ceesay’s inspirerende levensverhaal leeft voort in een Engelstalig kinderboek van de hand van Amerikaans kinder- en jeugdauteur Miranda Paul (met illustraties van de bekroonde Amerikaanse illustrator Elizabeth Zunon). Ook het boek krijgt positieve feedback. One Plastic Bag: Isatou Ceesay and the Recycling Women of the Gambia (2015) is opgenomen in de selectie van kinderboeken van de Junior Library Guild. Het boek sleept ook de EUREKA! Honor Award 2015 (voor nonfictie kinderboek) in de wacht van de California State Reading Association.
Bron afbeelding: http://mirandapaul.com/one-plastic-bag/