In de categorie RoSa kijkt zetten we interessante TEDxTalks, educatieve video’s of documentaires in de kijker rond thema’s op het snijvlak van gender en feminisme. Ditmaal keken we naar een YouTube aflevering van Earthling Ed getiteld “Vegan Men: Fragile, Weak and Feminised” over de relatie tussen veganisme en ideeën over mannelijkheid.
Vegetarisme en veganisme zijn aan een opmars bezig in Europa blijkt uit een studie in tien EU-lidstaten: “meer dan de helft van de Europeanen zegt bewust minder vlees te eten”. Toch zien we dat vrouwen vaker vegetarisch en veganistisch eten dan mannen. Mannen zouden niet enkel vaker vlees eten, maar ook grotere porties. Ideeën rond mannelijkheid zouden hier mee aan de basis van liggen.
Ed Winters - bekend als Earthling Ed - is een bekende auteur, publiek spreker, en docent rond veganisme en dierenrechten. In de YouTube aflevering “Vegan Men: Fragile, Weak and Feminised” brengt hij dominante ideeën rond veganisme en mannelijkheid in kaart.
De aflevering start met het op een spottende manier aankaarten van vooroordelen die leven rond mannelijkheid en een veganistisch eetpatroon. Denk maar aan ‘echte mannen eten vlees’ en ‘veganistisch worden als man maakt je een zwakke ‘soy boy’’. Daarmee speelt hij in op heel wat normatieve ideeën rond mannelijkheid, en duikt hij meteen ook naar de diepte: geen vlees eten zou iemand ont-mannelijken.
In deze YouTube-aflevering verwijst Earthling Ed naar wetenschappelijke studies die aangeven dat mannen meer rood vlees consumeren als ze zich bedreigd voelen in hun mannelijkheid. Veganistische mannen op hun beurt worden als een sociale bedreiging gezien als ze dierenrechten of milieuproblemen als reden geven voor hun veganisme. Volgens hem komt dit omdat veganisme ideeën rond mannelijkheid, zoals vlees eten en een gebrek aan empathie, als inherent deel van mannelijkheid (man-box) in vraag stelt.
Earthling Ed tracht daarom te achterhalen waar dit idee vandaan komt, waarom het zo hardnekkig stand houdt en hoe het zich vertaalt in de eetpatronen van mannen.
Historische en evolutionaire argumenten - waarbij mannen als jager aanzien worden - worden volgens hem vaak aangehaald als een reden waarom mannen geen veganist kunnen of mogen zijn. Alleen vormen ze volgens hem geen afdoende verklaring voor de huidige ideeën die leven in de maatschappij.
Ook biologische redenen - en meer bepaald het bewaken van de hormoonbalans - worden vaak aangehaald als reden. Volgens Earthling Ed draagt het gebrek aan kennis rond vlees eten, veganisme en hormonen bij aan de vooroordelen rond veganisme. Zo leven er foutieve ideeën dat vleeseters meer testosteron binnenkrijgen dan vegetariërs en dat sojaproducten ervoor zorgen dat men meer oestrogeen binnenkrijgt, wat mannen zou 'ont-mannelijken'. Hij weerlegt deze argumenten in deze aflevering aan de hand van onderzoek.
Ook wijst Eartling Ed naar marketing- en reclamebureaus. Marketingstrategieën maken vaak gebruik van heteronormativiteit en gebruiken volgens hem geseksualiseerde beelden van vrouwen om hun product te verkopen aan mannelijke consumenten. Ze zetten mannen centraal in hun campagne omdat ze hen als hoofdconsument zien. Daarbij haalt hij verschillende voorbeelden aan die inspelen op ideeën rond mannelijkheid (en vrouwelijkheid) zoals een hamburgerposter ‘Everybody loves big breasts: introducing the big chicken fillet sandwich’, een gepeperde biefstuk die geadverteerd wordt met de slogan ‘Feed the man’, en een andere hamburgerreclame die geadverteerd wordt met de oproep ‘man up’.
Hoewel Earthling Ed heel wat vooroordelen rond veganisme en mannelijkheid doorheen de aflevering weerlegt, speelt hij in op heel wat genderstereotiepe ideeën rond mannelijkheid om aan te tonen waarom deze wél kunnen samengaan. Zo weerlegt hij onder meer het evolutionaire perspectief - waarbij mannen als jager aanzien werden en geassocieerd werden met het doden van dieren - met het argument dat de essentie niet is dat mannen dieren doodden, maar wel dat ze voorzagen in basisbenodigdheden voor het overleven van hun gemeenschap. Het idee van de man als (hoofd)kostwinner wordt dus niet in vraag gesteld.
Hij bespreekt heel wat ‘voordelen’ van een veganistisch dieet zoals hogere testosteronniveaus, een lager risico op prostaatkanker, het verhelpen of terugdraaien van een erectiestoornis en een hogere aantrekkingskracht. Dit alles wordt toonbaar gemaakt met foto’s van gespierde mannen zoals een bokser, een rugbyspeler en een olympisch gewichtheffer, telkens vergezeld van de boodschap ‘vegan’. Andere voordelen van een vegan dieet, zoals het bestrijden van dierenleed en het tegengaan van uitbuiting en de klimaatcrisis, laat hij in deze video achterwege, hoewel dit in Earthling Ed’s werk normaliter wel centraal staat, zoals in zijn boek This Is Vegan Propaganda (and Other Lies the Meat Industry Tells You).
Earthling Ed speelt probeert duidelijk een plaats te geven aan de bezorgdheden en twijfels van mannen om vegetarisch of vegan te eten zonder mannen voor de borst te stoten. Deze insteek zorgt er echter voor dat hij dominante ideeën over mannelijkheid vaak eerder bevestigt dan in vraag stelt: door te focussen op deze specifieke voordelen die gewaardeerd worden door dominante ideeën rond mannelijkheid, (her)bevestigt hij vooral de man-box.
Dit lijkt echter niet zijn bedoeling: op verschillende momenten in de aflevering uit Earthling Ed zich echter kritisch tegenover ideeën rond mannelijkheid: hij bevraagt het belang van testosteron bij mannelijkheid (zie bovenstaand citaat), stelt de vraag aan luisteraars waarom mannelijkheid continu moet bevestigd worden door vlees eten (wat hij ‘fragiele mannelijkheid’ noemt) en helemaal aan het einde van de aflevering roept hij op voor meer empathie (en minder dierenleed).
Toch neem je na het beluisteren van deze aflevering vooral mee dat veganistische mannen ook mannelijk zijn omdat ze voldoen aan of zelfs een voordeel hebben in bepaalde aspecten van stereotiepe invullingen van mannelijkheid. Hij geeft vooral mee dat je geen vlees of dierlijke producten nodig hebt om te voldoen aan de man-box. Kortom: in het overtuigen van mannen om meer vegan te eten, verliest hij zich in genderstereotypen.