Philomena Essed - "Alledaags racisme anno 2020"
Bijna veertig jaar geleden doet het doctoraal proefschrift van Philomena Essed over alledaags racisme veel stof opwaaien. Het boek is op vele vlakken baanbrekend. Nog voor Kimberlé Crenshaw de term intersectionaliteit voor het eerst opwerpt in 1989 fileert Essed de vaak onderhuidse vormen van seksistisch racisme en racistisch seksisme waarmee zwarte vrouwen met een Surinaamse achtergrond geconfronteerd worden in het zogenaamd tolerante Nederland anno 1984.
Essed is haar tijd ver vooruit en bijzonder geïnteresseerd in het Amerikaanse antiracismediscours nog voor het hip wordt in deze contreien. Daar staat het maatschappelijk debat over racisme in de jaren tachtig veel verder dan in Nederland. Of, anders gezegd: in de VS is er een tenminste een debat, een erkenning van een probleem en ook een taal om dat probleem te benoemen, aldus Essed.
Conform het inzicht van de tweede feministische golf dat het persoonlijke politiek is en aan de hand van diepte-interviews, gaat ze op zoek naar verbanden tussen de geleefde ervaringen van zwarte vrouwen in Nederland en zwarte vrouwen in de VS. Zo legt ze zowel gelijkenissen als verschillen bloot, en analyseert ze verschillende vormen van en geleefde ervaringen met seksistisch racisme en racistisch seksisme. Dit vormt de basis voor een breed theoretisch kader van racisme waarin er ruimte is voor onderhuidse en subtielere vormen van racisme die tot dan buiten beschouwing vielen in wetenschappelijk onderzoek.
Benieuwd naar dit grensverleggende boek dat vandaag als als een standaardwerk, een ware klassiek, beschouwd wordt? Lees de volledige boekbespreking hier in de categorie RoSa leest.
Philomena Essed is in vele opzichten een waar pionier in Nederland evenals een toonaangevend intersectioneel denker.
In deze video gaat antropoloog Philomena Essed in gesprek met onder meer Lisenne Delgado over haar boek Alledaags racisme en antiracisme in Nederland, toen (1984 ten tijde van de publicatie) en nu (2020 ten tijde van de opname). Het gesprek kadert in een programma van verdiepende lezingen over filosofie, religie, ethiek, samenleving en cultuur van de Radboud Universiteit.
In de pers:
- “Het alledaagse was een blinde vlek” (De Groene Amsterdammer, 24/04/2019)
- Philomena Essed: 'Mijn drijfveren zijn niet persoonlijk' (Trouw, 04/12/2017)
Meer weten?
- RoSa leest: Alledaags racisme - Philomena Essed
- RoSa rolmodel: Gloria Wekker
- RoSa kijkt: Gloria Wekker - "Never be indifferent: 400 years of Dutch Colonialism"
- RoSa thema: Intersectionaliteit
- Uitgelezen Lente 2021: Black Feminist History
Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:
- Alledaags racisme / Philomena Essed, 1984 - RoSa-ex.nr.: FI g/190
- Intersectionality as critical social theory / Patricia Hill Collins, 2019 - RoSa ex.nr: FI a/531
- Witte Onschuld: paradoxen van kolonialisme en ras / Gloria Wekker, 2018 - RoSa-ex.nr.: Fl d/65
- Décoloniser le féminisme : une approche transculturelle / Soumaya Mestiri, 2016 - RoSa ex.nr.: FII h/475
- The trouble between us: an uneasy history of white and black women in the feminist movement / Winifred Breines, 2006 - RoSa ex.nr: FIII m/7
- Feminism and 'race' / Kum-Kum Bhavnani, 2001 - RoSa ex.nr: M/136