hier komen promoties & acties

Anja Meulenbelt

Nederlands icoon van het linkse feminisme, auteur en politica

Anja Meulenbelt is vanaf de beginjaren betrokken bij de vrouwenrechtenbeweging in Nederland. Ze groeit uit tot een feministisch icoon wanneer ze in 1975 De schaamte voorbij publiceert, een autobiografisch verhaal over liefde, seks en de Amsterdamse vrouwenbeweging. Het boek wordt in elf talen vertaald, meer dan een half miljoen keer verkocht en zorgt voor heel wat ophef in Vlaanderen en Nederland. Er volgen nog tientallen boeken, waarin Meulenbelt zich telkens maatschappelijk betrokken toont.

Levensloop

Anja Meulenbelt

Anja Meulenbelt wordt geboren in Utrecht, Nederland. Ze trouwt jong en haar zoon wordt geboren in 1962, wanneer ze nauwelijks achttien jaar oud is. Meulenbelt scheidt van haar Oostenrijkse echtgenoot en voedt haar kind alleen op, een periode die ze beschrijft in haar boeken De schaamte voorbij en Het moederboek. Na haar scheiding begint volgens Meulenbelt haar “echte leven”. Ze meldt zich aan bij de sociale academie in Amsterdam. Nadat ze die opleiding afgerond heeft, studeert ze sociale wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Van 1975 tot 1992 geeft Meulenbelt ook zelf les, onder meer Welzijnswerk aan de Hogeschool van Amsterdam. 

Bron foto: Govert de Roos / CC BY-SA

Tijdens een bezoek aan Gaza in 1997 leert Meulenbelt Khaled Abu Zaid kennen, met wie ze tot 2009 een relatie heeft en met wie ze twee jaar getrouwd was. Zaid is oprichter-directeur van het National Center for Community Rehabilitation (NCCR), een door Meulenbelt gesteund project voor mensen met een beperking in Gaza. Meulenbelt schrijft in 2012 over haar huwelijk met Zaid in het boek Het Ja-woord.

Activisme 

In de jaren zeventig is Anja Meulenbelt betrokken bij de oprichting van de Fem Soc-beweging en van de Feministische Uitgeverij Sara. Daarnaast richt ze in 1986 mee de Anna Bijns Stichting op, die aanklaagt dat weinig literaire prijzen naar vrouwen gaan (lees meer: Gender in de letteren). De stichting roept een eigen literaire prijs in het leven om tegenwicht te bieden.

Via de stichting Admira, die slachtoffers van oorlog en seksueel geweld bijstaat, werkt Meulenbelt als trainer, met name in de voormalige Joegoslavische landen en Zuid-Afrika. Ze biedt er hulp aan slachtoffers van geweld en werkt ook met daders. Vanaf 1994 groeit haar interesse in de situatie in de Palestijnse gebieden. Meulenbelt bezoekt de gebieden jaarlijks en is tot 2011 voorzitter van de stichting Kifaia, die een lokale organisatie voor gezondheidszorg in de Gazastrook ondersteunt. Over de Palestijnse kwestie schrijft ze onder andere de boeken Het beroofde land (2000) en De tweede intifada (2001)

Via artikelen en boeken over de vrouwenbeweging, het feminisme en de hulpverlening draagt Meulenbelt nog steeds haar links-radicaal feminisme uit. Via haar website laat Meulenbelt in 2012 weten dat waar ze zich voorheen voornamelijk bezighield met feminisme in allerlei vormen, haar engagement zich al enige tijd daarvoor verbreed heeft naar een veelkleurige en rechtvaardige samenleving. “Ik zet me in voor vluchtelingen, en een humane behandeling van asielzoekers, ik heb veel contact met moslims in Nederland, ik maak me zorgen over de nieuwe opkomst van anti-moslimracisme”, schrijft ze daarover.  

Oeuvre 

Anja Meulenbelt publiceert meer dan veertig boeken en vele artikelen voor diverse tijdschriften. Haar bestseller uit 1976, De schaamte voorbij: een persoonlijke geschiedenis, is een feministische klassieker van formaat. Het is een openhartig, persoonlijk relaas van de rebelse en experimenterende Meulenbelt tijdens de turbulente beginjaren van de emancipatiebeweging in Amsterdam. Tegelijkertijd publiceert Meulenbelt het minder bekende pamflet Feminisme en socialisme: een inleiding (1975), waarin ze stelt dat het feminisme socialistisch zal zijn of niet zal zijn – en vice versa. In Feminisme. Terug van nooit weggeweest uit 2017 maakt Meulenbelt diezelfde oefening nog eens. In dit boek stelt ze vast dat een groot deel van de feministische bewustwording van toen vervlogen is. “Voor feministen”, schrijft ze, “is dé hamvraag niet langer alleen: wat is goed voor vrouwen? We moeten ons ook afvragen in wat voor wereld we willen leven.”

Daarnaast draagt Meulenbelt bij aan bundels en wetenschappelijke publicaties en brengt ze in eigen naam zowel romans als non-fictie uit. Tot de meer dan veertig titels horen onder meer Wat is feminisme? (1981), Kleine voeten, grote voeten: Vrouwen in China, een indruk (1982), Alba (1984; roman), De ziekte bestrijden, niet de patiënt: Over seksisme, racisme en klassisme (1985), Een spiegel liegt niet (2002), Oorlog als er vrede dreigt (2010) en Kwart over Gaza (2015).

Veel van haar oudere boeken zijn niet langer leverbaar. Sommige van de boeken, zo schrijft Meulenbelt op haar website, zijn ook niet meer actueel en worden vaak ingehaald door nieuwe titels, zoals het recentere Brood en rozen. Over klasse en identiteit (2019). Ze schonk haar archief, inclusief de vertalingen, aan Atria, het kenniscentrum voor emancipatie en vrouwengeschiedenis in Amsterdam.

"Liever een publieke vrouw dan een vals model." Anja Meulenbelt

Politieke loopbaan 

Van 2003 tot 2011 is Anja Meulenbelt lid van de Eerste Kamer voor de SP. In 2014 maakt Meulenbelt via haar website bekend dat ze haar partijlidmaatschap opzegt uit onvrede over de houding van de SP in het Israëlisch-Palestijns conflict. In 2017 staat Meulenbelt op de kieslijst van de door Sylvana Simons opgerichte nieuwe partij Artikel 1, die later wordt omgedoopt tot BIJ1. Beide namen verwijzen naar het eerste artikel van de Nederlandse grondwet, dat stelt dat iedereen onder gelijke omstandigheden gelijk behandeld wordt. BIJ1 heeft als speerpunt dat achtergestelde groepen ook echt vertegenwoordigd moeten worden, iets dat Meulenbelt mist bij andere linkse partijen. 

“In Nederland hebben we drie min of meer linkse partijen, die het op beslissende momenten hebben laten afweten als het ging om racisme of opkomen voor de rechten van vluchtelingen. Voor mij was dat mede een reden om weg te gaan bij de Socialistische Partij”, zegt Meulenbelt daarover in 2017 in een interview met Charlie Magazine. Meulenbelt wordt lijstduwer (een verkiezingskandidaat namens een politieke partij die naar verwachting veel stemmen zal trekken, maar op een onverkiesbare plaats op de kandidatenlijst staat) van BIJ1, want, zo zegt ze zelf: “Ik heb acht jaar in de Eerste Kamer gezeten en politiek is niet gezond voor een mens.”  

Prijzen en erkenning 

In 1987 ontvangt Anja Meulenbelt de Annie Romein-prijs van het blad Opzij voor haar complete oeuvre en betrokkenheid bij de vrouwenbeweging. In 2004 ontvangt ze de prijs Journalist van de Vrede van de stichting Humanistisch Vredesberaad. In 2017 krijgt ze tijdens de Gentse feesten de Prijs Jaap Kruithof, voor “vernieuwende en radicale denkers over een democratische en rechtvaardige samenleving en/of ijveraars voor meer sociale gelijkheid of actievoerders tegen maatschappelijke wantoestanden.”


Meer lezen?

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek: