18.04 | Anticonceptie voor mannen

Gepubliceerd op 18/04/2019

Wanneer vrouwen het met elkaar over anticonceptie hebben, eindigt het gesprek vaak met de opmerking: "Mannen hebben het toch makkelijk, zij hoeven de pil niet te slikken, geen spiraaltje te laten plaatsen of een nuvaring in te brengen.” of “Mannen hebben geluk, ze hebben geen last van bijwerkingen van anticonceptiemiddelen." Als vrouw ben je in vergelijking met een man vaker in de weer met anticonceptie, en sta je in voor de financiële, fysieke en mentale impact ervan.

59 jaar na de introductie van de eerste ‘vrouwenpil’ Enovid zou je denken dat vrouwen en mannen de verantwoordelijkheid om een onbedoelde zwangerschap te voorkomen evenredig verdelen. Maar dat blijft moeilijk zolang er geen variant van de pil voor mannen op de markt komt. Ook zouden mannen zo’n mannenpil niet willen slikken omwille van de bijwerkingen. Geen onlogisch bezwaar, maar wel eentje dat voorbijgaat aan het feit dat vrouwen al lang gelijkaardige bijwerkingen ervaren: verlies van libido, hoofdpijn, misselijkheid, gewichtstoename, stemmingswisselingen en zelfs depressieve gevoelens.

Natuurlijk is de pil is niet de enige optie om een zwangerschap te voorkomen, noch voor vrouwen, noch voor mannen. De ontwikkeling van andere anticonceptiva voor mannen, van natuurlijke supplementen over gels tot injecties, verdient de nodige aandacht in elk debat over ‘mannen en anticonceptie’. 

Farmaceutische industrie staat niet te springen voor anticonceptie voor mannen

Door de snel stijgende populariteit van de vrouwenpil in de jaren '60, begonnen wetenschappers ook onderzoek te verrichten naar anticonceptie voor mannen. Een halve eeuw later is het condoom echter nog steeds de eenvoudigste en meest frequent door mannen gebruikte anticonceptiemethode.

Naast de ontwikkeling van een mannenpil experimenteren specialisten momenteel met een niet-hormonale gel die kan worden ingespoten om de zaadaanvoer te blokkeren. Daarnaast wordt er ook getest met zalfjes en injecties die hetzelfde hormoon bevatten als de mannenpil. Dit hormoon bootst testosteron na, waardoor de man zelf minder van het hormoon aanmaakt, wat hem tijdelijk onvruchtbaar maakt.

Er zijn dus andere mogelijkheden dan het condoom, maar de farmaceutische industrie staat niet te springen om erin te investeren. Veel nieuwe medicijnen zijn in feite een uitgebreidere variant op een bestaand medicijn. Bij op mannen gerichte anticonceptie is dit niet het geval omdat er geen vergelijkbare medicijnen bestaan.

Daarnaast zijn de ‘witte, oudere, mannelijke directeurs’ van farmaceutische bedrijven gewoonweg niet geïnteresseerd in anticonceptie voor mannen, omdat ze zelf niet geneigd zouden zijn een (prik)pil te nemen of een gel te gebruiken, zo meent Herjan Coelingh Benninck, ex-hoogleraar reproductieve geneeskunde aan de Vrije Universiteit Brussel en ontwikkelaar van onder meer vrouwelijke anticonceptiemiddelen:

Betrouwbare anticonceptie voor mannen eindelijk op komst?

Om anticonceptie voor mannen op de markt te brengen, moet niet alleen de farmaceutische industrie worden overtuigd, ook obstakels in het ontwikkelingsproces van anticonceptie moeten overwonnen worden. En dat kost nogal wat tijd en geld.

De technologie en wetenschap inzake de ontwikkeling van anticonceptie voor mannen is al een heel eind op weg, maar er is nog veel onderzoek nodig. De omkeerbaarheid van de inspuitgel is bijvoorbeeld alleen nog op dieren getest, en vooraleer de werking van de mannenpil kan worden gegarandeerd moet ze bij veel meer mannen worden uitgeprobeerd. Specialisten verwachten dat het op zijn minst nog 5 tot 20 jaar zal duren tot deze middelen daadwerkelijk op de markt beschikbaar zullen zijn.

In maart 2018 waren de media nog lovend over het onderzoek van Stephanie Page, professor endocrinologie aan de universiteit van Washington. Op het jaarlijkse congres voor endicronologiespecialisten in Washington presenteerde Page haar onderzoek naar een effectieve mannenpil met weinig bijwerkingen. De studie met honderd proefpersonen is nog niet gepubliceerd, maar Page en haar team voeren sinds vorig jaar september een grootschalig vervolgonderzoek naar de pil en een onderzoek waarbij vierhonderd koppels een jaar lang een testosterongel als anticonceptie gebruiken. 

'Mannen zijn te onbetrouwbaar om anticonceptie aan hen over te laten’

Een argument dat vaak wordt gebruikt is dat mannen niet betrouwbaar zijn en de pil zouden vergeten. Het klopt dat het vrouwen zijn die zwanger worden en dat de inzet voor mannen dus een pak lager is. Dat betekent echter niet dat ze helemaal geen emotionele stress ervaren bij ongeplande of afgebroken zwangerschappen.

Daarnaast wordt er beweerd dat 'mannen niet geïnteresseerd zijn in anticonceptie omdat er genoeg betrouwbare, doeltreffende en gemakkelijke anticonceptiemiddelen voor vrouwen bestaan. Waarom moeten ze dan nog een pil slikken of zich bezighouden met zalfjes en injecties?' Uit een grootschalig onderzoek uit 2005 blijkt dat mannen wel geïnteresseerd zijn in anticonceptie voor mannen. Op basis van een peiling werd er geschat dat er in Zweden, Frankrijk, Spanje, Duitsland, Indonesië, Argentinië, Brazilië, Mexico en de Verenigde Staten samen zeker 44 miljoen mannen een vorm van anticonceptie voor mannen zouden overwegen.

Die bereidheid van mannen bleek ook uit een door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) gefinancierd onderzoek uit 2016 aan de Universiteit van Edinburgh in Schotland naar een anticonceptiemethode met hormonale injecties. 80% van de mannelijke proefpersonen gaf aan hormonale injecties te willen gebruiken als ze op de markt zouden komen. Jammer genoeg werd dit onderzoek niet afgerond omdat twintig proefpersonen weigerden door te gaan met de behandeling vanwege de bijwerkingen: stemmingswisselingen, acne, pijn bij de eerste injectie, hartkloppingen, hoge bloeddruk of erectieproblemen. Maar de hormonale injectie bleek effectief als anticonceptiemiddel, het werkte bij 96% van de proefpersonen. Onderzoeker Mario Philip Reyes Festin van de WHO: 

Eerste anticonceptiemiddel voor mannen op komst tegen 2020: Vasalgel

Een ander anticonceptiemiddel voor mannen, Vasalgel, blijkt ook te werken. Vasalgel wordt in de zaadleider gespoten en blokkeert de toevoer van sperma. Een kleine ingreep onder plaatselijke verdoving die een kwartier duurt en tot tien jaar effectief kan blijven. De voordelen zijn: geen gedoe meer met condooms en de onvruchtbaarheid is, anders dan bij een vasectomie, niet permanent. De gel kan namelijk weer worden 'weggespoeld', waarna de man terug vruchtbaar is. Bovendien heeft het middel geen hormonale werking, zoals veel anticonceptiemethoden voor vrouwen, en lijkt het daardoor dus ook minder bijwerkingen te hebben. In India is het middel op menselijke proefpersonen getest en blijkt het te werken.

Sinds 2010 probeert de Amerikaanse non-profitorganisatie Parsemus Foundation met financiële hulp van kleine investeerders en via een crowdfundingactie geld in te zamelen om Vasalgel tegen 2020 op de markt te brengen.

In de pers:

• Waar de fuck blijft anticonceptie voor mannen? (VICE, 04/04/2019)
• Second potential male birth control pill passes human safety tests (Europea, Pharmaceutical Review, 03/04/2019) 
• Everything you need to know about male hormonal birth control (Popular Science, 01/04/2019)
• Sure, he might say he’s on the pill, but would you really trust him? (The Guardian, 30/03/2019)
• Why Don’t More American Men Get Vasectomies? (The New York Times, 28/03/2019) 
• Male contraceptive gel: couples being recruited for pioneering UK trial (The Guardian, 31/01/2019)
• 6 fabels en feiten over de mannenpil (Women Inc., 25/09/2018)
• Mannen willen best zelf aan de pil (NRC, 14/09/2018)
• De mannenpil: anticonceptie die mannen het heft in eigen hand geeft (Scientias, 12/08/2018) 
• Hoe je de zorg voor anticonceptie kan delen met je partner (VICE, 02/07/2018)
• Komt de anticonceptiepil voor mannen er eindelijk aan? (VRT NWS, 19/03/2018)
• Mannen gaven op in een onderzoek naar anticonceptie omdat ze last kregen van ‘stemmingswisselingen’ (VICE, 31/10/2016) 
• Developing Contraceptives for Men Is Really Hard (VICE, 09/02/2015)
• Waarom de Vlaamse pionier van de pil bleef zwijgen (EOS Wetenschap, 01/04/2014)

Meer weten?

• RoSa thema: Anticonceptie
• RoSa thema: Anticonceptie voor de mannelijke anatomie

Bron hoofdafbeelding: Reproductive Health Supplies Coalition via Unsplash

Bron banner: Thought Catalog via Unsplash