hier komen promoties & acties

Sekse en gender

Geslacht of sekse verwijst naar de biologische verschillen en gender verwijst naar sociale ideeën rond vrouwelijkheid en mannelijkheid.

Gender is niet hetzelfde als biologisch geslacht

  • Sekse is het biologisch geslacht

Dit omvat de biologische verschillen tussen mensen. Ze zijn universeel, van alle tijden en (meestal) onveranderlijk. Deze verschillen gaan over de structuur van chromosomen en hormonen, de manifestatie van ziektepatronen en neuropsychiatrische aandoeningen en over geslachtsorganen (penis of vagina). We spreken over mannen, vrouwen en intersekse personen (wanneer iemand in mindere of meerdere mate kenmerken van beide geslachten vertoont).

  • Gender is het sociaal geslacht

Dit omvat de maatschappelijke ideeën en verwachtingen rond ‘mannelijkheid’ en ‘vrouwelijkheid’. Die worden sociaal en cultureel bepaald en zijn veranderlijk. Al vanaf de geboorte worden meisjes en jongens (onbewust) in hokjes opgedeeld. Dit gebeurt op heel uiteenlopende vlakken: speelgoed, kleding, interesses, hobby’s, studiekeuze, jobs ... Zo zouden prinsessenboeken voor meisjes zijn en piratenverhalen voor jongens, horen meisjes lief te zijn en jongens stoer, kunnen jongens beter voetballen en meisjes beter dansen, kiezen meisjes voor zorg en jongens voor techniek, zijn vrouwen verantwoordelijk voor de kinderen en het huishouden terwijl mannen een voltijdse baan beoefenen …

Gender vestigt er de aandacht op dat biologische verschillen vaak vertaald worden in sociale ongelijkheid. De ene groep wordt in een ondergeschikte positie geduwd ten opzichte van een andere groep ten gevolge van stilzwijgende afspraken en normen, die op een bepaald moment in een bepaalde samenleving worden gemaakt. 

Natuur en/of cultuur?

Zogenaamd mannelijke en vrouwelijke eigenschappen 'kleven' aan de respectieve sekse zodat het lijkt alsof ze natuurlijk zijn en altijd samen voorkomen. Uitspraken als 'vrouwen zijn zorgend, mannen zijn carrièregericht' en 'meisjes zijn lief en schattig, jongens zijn avontuurlijk' zorgen ervoor dat we in hokjes blijven denken. Ook al heeft iedereen zowel 'mannelijke' als 'vrouwelijke' eigenschappen. Waarom dan nog die indeling? 

Zijn de verschillen tussen vrouwen en mannen aangeboren of aangeleerd? Het nature-nurture debat is de algemene discussie over de oorsprong van de eigenschappen van een individu. In dit debat bestaan meerdere standpunten, die variëren tussen twee extremen: natuur en cultuur. 

Natuur (nature)Cultuur (culture)
  • verschillen tussen mannen en vrouwen zijn natuurlijk en aangeboren (aanleg)
  • verschillen tussen mannen en vrouwen zijn aangeleerd (leefomgeving)
  • verschillen behoren tot de biologische, genetische afdruk van vrouwen en mannen
  • verschillen zijn gevormd zijn door de specifieke opvoeding en samenleving waarin meisjes en jongens opgroeien
  • verschillen liggen vast: onveranderlijk in tijd of samenleving.
  • veranderlijk, afhankelijk van de tijd en de samenleving
  • gelijke kansen creëren is oog hebben voor de verschillen.
  • gelijke kansen creëren is uitgaan van genderneutrale maatregelen.  

Tegenwoordig is er steeds meer consensus dat zowel biologische als sociale elementen hun invloed hebben op de geslachten. Zowel genen en hormonen als opvoeding en socialisatie bepalen 'mannelijkheid' en 'vrouwelijkheid' en de waarde die we eraan hechten. Hoe zwaar elk doorweegt en hoe de beïnvloeding gebeurt, is nog onderwerp van discussie. 


Aanraders uit de RoSa-bibliotheek: