Op vlak van anticonceptie zijn er grote ongelijkheden tussen mannen en vrouwen. De verantwoordelijkheid voor zwangerschapspreventie wordt maatschappelijk gezien grotendeels bij vrouwen gelegd. Daar zijn in zekere mate biologische redenen voor, maar toch speelt gender op sommige vlakken ook een rol. In dit thema zoomen we in op het genderperspectief inzake anticonceptie.
Hoewel er ook andere, medische redenen kunnen zijn om hormonale anticonceptie te gebruiken, wordt anticonceptie in dit thema uitsluitend benaderd als methoden om ongeplande zwangerschappen te voorkomen. Het gaat dus om anticonceptie in het kader van seksuele activiteit die leidt zwangerschap en zo biologische processen in gang zet. Omdat RoSa zich focust op gender als geheel van sociale ideeën over mannelijkheid en vrouwelijkheid, als structureel ordeningsprincipe, focussen wij in dit thema op gendernormen die meespelen in medisch onderzoek, de farmaceutische bedrijfswereld, seksuele voorlichting en breder, de samenleving. Op die manier brengen we in kaart hoe gender meespeelt in de ontwikkeling en het gebruik van anticonceptie op een maatschappelijke niveau, en leidt tot feitelijke ongelijkheid tussen individuen.
Als kenniscentrum voor gender en feminisme wil RoSa maatschappelijke tendensen, veranderende gendernormen en structurele ongelijkheden inzake anticonceptie blootleggen.
In lijn met onze missie benaderen we het thema anticonceptie dus vanuit een maatschappelijk genderperspectief, en niet vanuit de specifieke ervaring van diverse genderidentiteiten met anticonceptie. Ongeacht de diversiteit op vlak van sekse en diversiteit die veel rijker is dan man-vrouwverdeling, worden anticonceptiemiddelen in onze samenleving vooralsnog ontwikkeld met het oog op de normatieve vrouwelijke of mannelijke anatomie. Wanneer we in dit thema spreken over vrouwen of mannen, verwijzen we dan ook naar een biologische categorie (v/i/m) in plaats van een sociale groep zoals gebruikelijk is in taal. Wel zullen sommige trans mannen, non binaire en intersekse personen met vrouwelijke geslachtsorganen zich herkennen in onze bespreking van anticonceptiemiddelen die ontwikkeld werden voor de vrouwelijke anatomie. Hetzelfde geldt voor onze bespreking van anticonceptiemiddelen bedoeld voor de mannelijke anatomie: in dit subthema bespreken we zaken die ook voor sommige trans vrouwen, non binaire en intersekse personen met mannelijke geslachtsorganen relevant zullen zijn.
Zo zullen we het onder meer hebben over gestaag veranderende maatschappelijke gendernormen over wie verantwoordelijk zou moeten zijn voor anticonceptie, over gender bias in medisch onderzoek en farmaceutische bedrijven, en de daaruit voortvloeiende structurele ongelijkheden.
We kaarten dit thema dan ook niet aan met het oog op informatieverstrekking rond veilig vrijen. Daarvoor verwijzen we graag door naar onze collega’s bij Sensoa, het Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid. Wie op zoek is naar meer medische informatie over de impact van hormonale anticonceptie op genderbevestigende hormoonbehandelingen van trans personen, kan dan weer beter aankloppen bij experts terzake bij het Transgender Infopunt.