Studie Seksismewet: “Voldoet België wel aan zijn internationale verplichtingen?”
Studie plaatst Belgische overheden en lokale besturen voor hun verantwoordelijkheid met een batterij aan aanbevelingen
De Seksismewet van 2014 heeft als doel seksisme in de openbare ruimte te bestrijden. Een studie uitgevoerd door Demos, in overleg met het middenveld, toont aan dat de Seksismewet effectief tot veroordelingen leidt maar dat de kennis en de reikwijdte van de wet te beperkt is. Bovendien kan online seksisme de facto niet bestraft worden. De studie besluit met een batterij aan aanbevelingen op vlak van preventie en handhaving waarvan een aantal wetswijzigingen noodzaken. Staatssecretaris voor Genderlijkheid, Gelijke Kansen en Diversiteit Marie Colline-Leroy (Ecolo) ziet de studie als een startpunt voor een efficiëntere bestrijding van seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksisme in de openbare ruimte: offline en online.
De studie uitgevoerd door Demos toont aan dat de Seksismewet effectief tot veroordelingen leidt maar dat de kennis en de reikwijdte van de wet te beperkt is. De studie geeft een resem aan aanbevelingen die kunnen bijdragen aan het bestrijden van seksisme in de openbare ruimte. Een aantal van die aanbevelingen vereisen geen wetswijzigingen zoals een betere verlichting op straat, stations, bushaltes, …, bewustmakingscampagnes, snellere doorlooptijden van strafprocedures, betere datacollectie enzovoort. Een aantal andere aanbevelingen vereisen wel wetswijzigingen zoals bijvoorbeeld de invoering van een of meer wetsbepalingen die intimidatie in de openbare ruimte (zowel offline als online) klaar en duidelijk verbieden.
- Geschreven seksistische boodschappen (ook online) blijven onder de radar
Een ander pijnpunt is dat de wet er niet in slaagt een aanzienlijk deel van het seksisme in de openbare ruimte, en dat op zich aan de constitutieve bestanddelen van de strafbepaling voldoet, te bestraffen. Geschreven seksistische boodschappen (ook online) worden immers beschouwd als een “drukpersmisdrijf”, waarvoor overeenkomstig artikel 150 van de Grondwet enkel het Hof van Assisen bevoegd is. In de praktijk worden echter nagenoeg geen drukpersmisdrijven voor het Hof van Assisen gebracht. Seksistische drukpersmisdrijven, ook online verspreide haatboodschappen, zijn daarom feitelijk straffeloos. Nochtans is cybergeweld wijdverbreid. In een richtlijn van het Europees Parlement staat:
“In 2020 kreeg naar schatting een op de twee jonge vrouwen te maken met gendergerelateerd cybergeweld. In het algemeen worden vrouwen vaker geconfronteerd met cybergeweld op grond van geslacht of gender, en met name met seksuele vormen van cybergeweld. Vrouwen worden online systematisch geviseerd door gewelddadige rechts-extremistische groeperingen en terroristische groeperingen die haat tegen hen willen zaaien.”
Bovendien stelt de studie dat het gebrek aan handhaving van de Seksismewet in gevallen van online intimidatie en haatspraak van vrouwen en meisjes problematisch is in het licht van het Verdrag van Istanbul, de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, de internationale en Europese aanbevelingen ter waarborging van de vrijheid van meningsuiting van vrouwen en meisjes, en de toekomstige Europese richtlijn ter bestrijding van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld.
- Seksisme, zowel on- als offline, maakt te veel vrouwen monddood.
Staatssecretaris Leroy: “Seksisme, zowel on- als offline, maakt te veel vrouwen monddood. Er zijn vrouwen die zich deconnecteren van socialemediaplatforms omdat ze de vele, vaak seksistische, verwensingen niet langer willen ondergaan; sommige vrouwen durven ‘s avonds niet alleen de straat op te gaan uit vrees te worden nagefloten, achtervolgd te worden tot soms zelfs aangeraakt te worden; vrouwelijke politici zetten een stap terug uit vrees voor hun welzijn en die van hun familie en vrienden. Zo wordt de vrouwelijke stem in het maatschappelijk debat nog te veel gesmoord. Met een versterking van de maatregelen om seksisme te voorkomen en bestrijden, kunnen we ervoor zorgen dat iedereen zich openlijk durft uit te spreken, ook vrouwen.”
- Artikel 150 van de grondwet open verklaren
Actie is dus nodig. De staatssecretaris voor Gelijke Kansen zal de aanbevelingen van de studie voorleggen aan de interdepartementale Werkgroep die de federale, gemeenschaps en gewestelijke ministeriële kabinetten en departementen verenigt die betrokken zijn bij de uitvoering van het NAP, het Nationale Actieplan tegen gendergerelateerd geweld. Ze roept ook het parlement op om het nodige te doen om artikel 150 van de grondwet te wijzigen, zodat niet alleen drukpersmisdrijven die door racisme of xenofobie zijn ingegeven door de correctionele rechtbank kunnen worden berecht. Zonder een dergelijke grondwetswijziging kunnen auteurs van (al dan niet digitaal) openbaar gemaakte geschreven meningen die een seksismemisdrijf uitmaken, in de praktijk niet strafrechtelijk verantwoordelijk worden gesteld. Teksten om artikel 150 in deze zin te herzien werden de voorbije legislatuur ingediend. Deze studie toont nog maar eens aan dat er dringend een tweederde meerderheid nodig is om vooruitgang te boeken en geschreven seksistische opmerkingen effectief te kunnen bestrijden.
- Collectieve mentaliteitswijziging
Daarnaast wijst de staatssecretaris ook op de collectieve mentaliteitswijziging die de seksismewet in gang heeft gezet:
"De wet biedt bovendien ook belangrijke steun en erkenning aan slachtoffers. De volgende stap moet zijn om ook online seksisme te kunnen bestrijden. De online wereld is nog te veel een vrijhaven waar sommige mensen er niet voor terugschrikken, andere mensen seksistisch aan te spreken, te intimideren, weg te jagen en hen zo monddood te maken.”
De Seksismewet van 2014 heeft onlangs geleid tot de veroordeling van Jeff Hoeyberghs. Hij is schuldig bevonden aan inbreuken op de Seksismewet en de Genderwet op basis van zijn misogyne en seksistische uitspraken tijdens een publieke lezing.
Deze studie is een van de maatregelen van het Nationaal Actieplan in de strijd tegen gendergerelateerd geweld (NAP) 2012-2025.
Woordvoerder van de Staatssecretaris en contactpersoon voor de pers: Inge Jooris - 0475 80 04 87
Meer weten?
- RoSa thema: Seksisme
- Weg met de seksismewet of weg met het seksisme? (Persbericht Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen, 01/10/2014)
- Pers:pectief 05/10/2023: Ervaringen van vrouwen in de politiek
- Pers:pectief 20/01/2022: Jaaroverzicht 2021
- Pers:pectief 11/06/2020: Straatintimidatie