Paula Kahumbu

De Keniaanse dr. Paula Kahumbu (1966-) is ongetwijfeld één van de meest invloedrijke natuurbeschermers van de eenentwintigste eeuw. Haar inzet voor het behoud en de bescherming van bedreigde natuur en in het wild levende dieren op het Afrikaanse continent kent dusver amper een gelijke. De initiatieven tegen stropers en de illegale handel in ivoor waar ze haar schouders onder zet worden wereldwijd geroemd. De kracht van (sociale) media is haar hierbij niet ontgaan. Kahumbu is tegelijkertijd wetenschapper, natuurbeschermer, CEO van een NGO, auteur en TV presentator.

Leven

Paula Kahumbu wordt geboren op 25 juni 1966 in Nairobi, de hoofdstad van Kenia. Haar moeder is een witte, Britse vrouw, haar vader is een zwarte man uit Kenia. De twee leren elkaar kennen in Londen in de periode dat de vader er studeert. De familie Kahumbu heeft het als gemengd gezin niet gemakkelijk in Engeland. Zo blijkt een huurovereenkomst afsluiten niet evident. Anderzijds kunnen ze ook niet naar Kenia omdat gemengde huwelijken er op dat moment verboden zijn. Wanneer Kenia in 1963 de onafhankelijkheid uitroept, komt daar verandering in. Het koppelt verhuist een jaar nadien naar Kenia en nog eens twee jaar later vervoegt Paula Kahumbu het gezin.

Bron foto: Kris Krüg

Kahumbu’s ouders beseffen maar al te goed dat ze hun kinderen niet volledig van racisme kunnen afschermen. Toch doen ze hun best om een zo open mogelijke omgeving te creëren. Ze opteren er bewust voor om dicht bij gezinnen met een gelijkaardige gezinssamenstelling en dezelfde ervaringen te gaan wonen. Kahumbu groeit op in progressieve kringen die voornamelijk uit gemengde gezinnen bestaan. Dat families en huishoudens verschillende huidskleuren kunnen insluiten is voor het gezin Kahumbu niet de uitzondering, maar de norm.

Kansen en privileges, maar ook weerstand en discriminatie

Wanneer ze het secundair onderwijs afrondt, ontvangt Kahumbu een beurs van de Keniaanse overheid om Ecologie en Biologie te studeren aan de Universiteit van Bristol in Groot-Brittannië. Daar behaalt ze haar bachelorsdiploma. Een master in het vakgebied Wildlife and Range Science volgt aan de Universiteit van Florida in de Verenigde Staten.

Met uitgesproken vormen van racisme krijgt Paula Kahumbu persoonlijk, in haar herinnering, pas tijdens haar studies in het buitenland te maken. Gedurende haar periode in Florida maakt Kahumbu een vorm van discriminatie mee waar ook haar ouders bekend mee waren in Londen: discriminatie op de huurmarkt. Op een bepaald moment krijgt ze van een verhuurder te horen dat er geen plaats beschikbaar is, terwijl haar witte vrienden net de boodschap kregen dat er voldoende plek is. Uiteindelijk daagt Kahumbu de verhuurder voor de rechter. Ze krijgt gelijk. De verhuurder in kwestie moet haar van de rechtbank ter compensatie één jaar aan huur betalen.

Net als haar periode aan de universiteit, verloopt ook Kahumbu’s professionele loopbaan niet zonder drempels door wie ze is: een jonge, zwarte vrouw in een vakgebied waarin vooral de stemmen van oudere, witte mannen erg luid klinken. Toch zijn het niet enkel die laatsten die haar, al dan niet bewust,  een "outsider" zien. Sommige van haar zwarte Afrikaanse leeftijdsgenoten beschouwen Kahumbu - vanwege haar gemengde en geprivilegieerde roots - ook niet altijd als “één van hen”.

Groeiende fascinatie voor olifanten onder mentorschap van Richard Leakey

Paula Kahumbu  behaalt zowel haar bachelor- als masterdiploma in het buitenland. Tijdens die periode (eind 1980 - begin 1990) spendeert ze zoveel mogelijk vrije tijd in haar geboorteland. Ze wil de voeling met de Afrikaanse natuur en de wilde dieren in stand houden.

Als bijbaantje gaat ze in 1989 aan de slag bij het net opgerichte Kenya's Wildlife Conservation and Management Department (KWCMD, nu Kenya Wildlife Service). Het is daar dat ze in contact komt met haar latere mentor, Richard Leakey. Hij is de zoon van Mary en Louis Leakey, en net als zijn ouders paleo-antropoloog en natuurbeschermer. In de jaren tachtig, negentig neemt hij een prominente rol op in de strijd tegen de olifantenslacht in Kenia.

Kahumbu maakt tijdens haar werk bij het KWCMD deel uit van het team dat de inventarisatie en metingen doet van een twaalf ton grote voorraad geconfisqueerd ivoor. Na de inventarisatie ervan, wordt deze onder brede media-aandacht verbrand door Leakey (die op dat moment is aangesteld als hoofd van de gloednieuwe dienst) en later door president van Kenia, Daniel Arap Moi.

De jacht op olifanten is sinds 1973 bij wet verboden in Kenia, maar in de jaren tachtig neemt de illegale jacht en het stropen immense proporties aan doordat de prijs van ivoor de hoogte ingaat en de vraag wereldwijd hoog blijft. Op een bepaald moment beslissen bepaalde natuurbeschermingsorganisaties en de regering om over te gaan tot drastische maatregelen, namelijk: de vernietiging van alle geconfisqueerde ivoor. Het moet de illegale jacht op olifanten en neushoorns, en de handel in hun ivoor ontmoedigen.

Dat ze deze vernietiging publiekelijk doen (door dit live op TV uit te zenden) dient als sensibiliseringscampagne voor het bredere publiek alsook om beleidsmakers te beïnvloeden. Dat de regering van Kenia zich achter een dergelijk initiatief schaart, heeft dan weer als doel om aan te tonen dat deze niet gebaat is bij de illegale handel, dat ze er - met andere woorden - geen eigen profijt uit halen.

Die bewuste verbranding in 1989 is de eerste keer dat de tactiek (op zo’n grote schaal) wordt toegepast. Kahumbu is van nabij betrokken en nadien erg onder de indruk van het hele gebeuren. Het is daar dat de zaadjes worden geplant, niet alleen voor haar latere werk met olifanten, maar ook voor de mate waarin ze de media als een belangrijk middel in haar strijd zal gaan toepassen en integreren.

De vernietiging van het ivoor is niet zonder tegenstanders. Of je nu pro of contra bent, de actie uit 1989, waarbij Kahumbu op de eerste rij zit, kan een succes genoemd worden. Later dat jaar wordt er een internationaal verbod op de handel van ivoor afgekondigd. Kahumbu heeft zich van in het begin achter de praktijk geschaard en deze ook altijd verdedigd.

Beschermer van de Afrikaanse fauna in hart en nieren

Terwijl Paula Kahumbu in haar professionele carrière vooral naam maakt als een fervente beschermer van olifanten en hun natuurlijke habitat, focust ze zich in haar vroege onderzoekswerk op mensapen. Haar thesis schrijft ze bijvoorbeeld over de populaties in het voormalige Tana River Primate National Reserve in Kenia.

Na het behalen van haar masterdiploma in Florida maakt Kahumbu opnieuw aanspraak op een studiebeurs, ditmaal om haar doctoraat in Ecologie en Evolutionaire Biologie te behalen aan het gerenommeerde Princeton University. Geïnspireerd door haar werk bij het KWCMD bestudeert ze voor haar PhD, die ze afrondt in 2002, de olifantenpopulaties aan de Keniaanse kustlijn.

Haar universitaire opleiding voltooit Kahumbu tot slot in 2005 aan de Zuid-Afrikaanse Universiteit van Pretoria waar ze een certificaat behaalt in Management Development aan het Gordon Institute of Business Sciences.

Haar eerste werkgever post-universitaire studie en loopbaan is een oude bekende: ze gaat aan de slag bij de Kenya Wildlife Service (eerder het KWCMD). Kahumbu krijgt er de niet onbelangrijke Convention on International Trade in Endangered Species (CITES)-afdeling onder haar vleugels.

WildlifeDirect

Momenteel fungeert Kahumbu als CEO/uitvoerend directeur van de Keniaans-Amerikaanse NGO WildlifeDirect, een job die ze sinds 2007 de hare mag noemen. De organisatie werd niet veel eerder opgericht door haar mentor Richard Leakey om natuurbeschermers die actief zijn op het Afrikaanse continent van directe ondersteuning te voorzien en hen toe te laten hun werk via de digitale weg snel met de wereld te delen. Kortom: een online platform om Afrikaanse natuurbeschermers te ondersteunen én tegelijkertijd de betrokkenheid van het brede publiek in het behoud en de bescherming van bedreigde diersoorten te vergroten.

WildlifeDirect is - als NGO met een uitgesproken focus op de kracht van digitale uitwisseling - de grootste wildlife blogging site op het Afrikaanse continent. Een stukje pionierswerk bij de organisatie gaat niet enkel over natuurbehoud en –bescherming, maar ook over de manier waarop de NGO functioneert. Zo wordt het geld dat mensen doneren aan een specifieke zaak, rechtstreeks naar de acties/natuurbeschermers in kwestie gestort, waardoor administratieve kosten omzeild worden en het volledige bedrag integraal naar het goede doel naar keuze gaat. De administratieve kosten die de NGO wel heeft voor de algemene omkadering worden volledig gecoverd door fondsen en projectsubsidies.

Hands Off Our Elephants

Kahumbu staat als uitvoerend directeur van WildlifeDirect aan de wieg van de internationaal bekroonde campagne Hands Off Our Elephants. De campagne wordt gelanceerd in 2013 als reactie op de escalerende mate waarin olifanten en neushoorns in Kenia op dat moment worden gestroopt en het falen van de regering om de crisis te erkennen en aan te pakken. Doel van de campagne: de illegale jacht op de dieren tegengaan en de illegale handel in ivoor een halt toeroepen. Aanpak: inzetten op media-aandacht om zo het draagvlak te vergroten. Het idee is zeg maar om de olifanten en de mensen dichter bij elkaar te brengen, maar dan zeer bewust digitaal, niet fysiek zodat de habitat van die laatste beter behouden en beschermd kan worden.

De campagne wordt een groot succes, zowel nationaal als internationaal. Ze wordt geroemd vanwege de unieke en creatieve manieren waarmee de brede bevolking wordt geëngageerd om de bescherming van olifanten te ondersteunen. Het is de eerste keer dat een campagne gericht op de bescherming van olifanten bij het brede publiek een dergelijk succes kent, en dit ver over de Keniaanse grenzen.

Als resultaat van de campagne ondertekent Keniaans president Kenyatta in 2014 een nieuwe wet die de strengste straffen ter wereld oplegt aan stropers, worden er middelen vrijgemaakt om meer rangers op te leiden, en wordt op World Wildlife Day 2016 de grootste voorraad ivoor (105 ton, afkomstig van zowel olifanten als neushoorns) ooit vernietigd.

De kracht van digitale belangenbehartiging

Al van in het begin van Kahumbu’s betrokkenheid bij WildlifeDirect onderneemt ze pogingen om de kennis en impact van het natuurbeschermingswerk dat zij en haar collega’s doen bij een steeds grotere groep mensen te krijgen. Internet is voor haar een vitale verbindende tool. Zo is Kahumbu zelf actief op sociale mediaplatformen zoals Instagram en Twitter, dewelke ze (net als een aantal andere kanalen waaronder blogs en podcasts) ook inzet voor de NGO’s en initiatieven waarvoor ze werkt of waarvan ze de werking ondersteunt.

Kahumbu is ervan overtuigd dat bedreigde diersoorten redden enkel mogelijk is door zoveel mogelijk mensen uit alle uithoeken van de samenleving te verenigen in deze strijd. En dat doe je in de eenentwintigste eeuw nu eenmaal ook – of misschien zelfs vooral – door in te zetten op digitale formats. Ook de kracht van mediums zoals televisie is haar niet ontgaan. Binnen deze visie past ook Kahumbu’s volgende rol.

Kahumbi is niet alleen CEO van WildlifeDirect, maar ook producent en presentator van hun TV serie Wildlife Warriors. Elke aflevering focust op een Keniaans individu die Kahumbu en haar team als “Wildlife Warrior” beschouwen, maar wiens stem elders vaak geen platform krijgt.

Ze onderzoekt wat hen drijft, wat hen inspireert en welke oplossingen en antwoorden ze aanreiken voor de toekomst. Daarnaast is Kahumbu ook producent van de award-winnende documentaire reeks NTV Wild en de daarbij aansluitende televisiereeks gefocust op het debat inzake natuurbehoud, NTV Wild Talk (een samenwerkingen tussen NTV, WildlifeDirect en Kenya Wildlife Service).

Voorts tracht Paula Kahulmbu ook met haar pen de kennis van, en ondersteuning voor haar zaak te verruimen. Ze schrijft regelmatig artikels voor de Britse krant The Guardian waar ze aan belangenbehartiging doet middels een focus op het aanpakken van, en oplossingen zoeken voor bestaande problemen. Uit haar pen vloeien ook al een aantal – bekroonde – kinderboeken voort onder het motto “de jeugd is de toekomst, ook op vlak van natuurbehoud”.

Zwarte vrouw in een witte mannenwereld

Paula Kahumbu windt geen doekjes om haar frustraties over de ongelijke behandeling waar zij – en zovele andere zwarte vrouwen – vaak mee geconfronteerd worden. Dat zij zich constant lijken te moeten bewijzen als experten in hun vakgebied is schering en inslag. Ook in de eenentwintigste eeuw blijft het, zelfs op het Afrikaanse continent, nog steeds een rariteit dat zwarte personen, personen van kleur en vrouwen – laat staan zwarte vrouwen of vrouwen van kleur! – als expert wordt erkend op het vlak van ecologie, biologie en natuurbehoud.

In een interview voor het Amerikaanse tijdschrift The New Yorker in 2021 stelt Kahumbu dat ze zichzelf een beleid heeft opgelegd hierrond: indien ze als enige zwarte of als enige vrouwelijke  spreker gevraagd wordt voor een conferentie of debat, bedankt ze vriendelijk omdat ze dit beschouwt als intentioneel tokenisme. In haar eigen woorden:

Kahumbu is zich er terdege van bewust dat haar prominente aanwezigheid als zwarte vrouw inzake natuurbehoud en –bescherming in Afrika, maar ook globaal, niet zomaar onopgemerkt voorbij gaat. Waar ze zelf eigenlijk veel liever de focus wil leggen op het inhoudelijke, weet ze maar al te goed dat ze vanuit die (jammer genoeg nog steeds zeldzame) voorbeeldfunctie een belangrijk rolmodel kan zijn. Ook op vlak van natuurbehoud en –bescherming en ook in Kenia zijn het traditioneel gezien witte, oudere mannen die aan het woord komen, als expert en als gids, maar bijvoorbeeld ook als storyteller in documentaires.

In haar verschillende engagementen tracht Kahumbu deze “oude, witte, mannelijke norm” dan ook bewust te doorbreken. Niet enkel door zelf het woord te nemen, maar ook door andere gemarginaliseerde stemmen een platform te bieden. Denk bijvoorbeeld aan de individuen die ze aan het woord laat in Wildlife Warriors.

Erkenning en andere verwezenlijkingen

Naast haar vroege engagementen bij de Kenya Wildlife Service en haar huidige job als CEO van WildlifeTrust, fungeert Kahumbu tijdelijk ook als uitvoerend directeur van het Kenya Land Conservation Trust en stond ze aan het hoofd van Lafarge Eco Systems, een in Kenia gevestigd bedrijf dat zich inzet voor de restoratie van oude mijnbouwsites in Oost-Afrika.

Momenteel is Kahumbu evenzeer bestuurslid van de Nationale Museums van Kenia en wanneer ze kan, treedt ze op als docent in de vakken rond natuurbehoud en –bescherming aan Princeton University.

Paula Kahumbu’s inzet inzake natuurbescherming en –behoud blijft niet onopgemerkt. Zo mag ze in 2011 de National Geographic Howard Buffett Award for conservation leadership in Africa in ontvangst nemen, in 2014 de Whitley Award  van het Whitley Fund for Nature (WFN), een fonds dat zich exclusief inzet om natuurbeschermers (en hun projecten) in het globale Zuiden de ondersteunen. Het jaar erna mag ze van diezelfde organisatie de Whitley Fund for Nature Continuation Funding Award (2015) in ontvangst nemen, wat slechts zelden gebeurt.

In haar geboorteland wordt Kahumbu in 2015 door huidig president Uhuru Kenyatta geëerd met de Presidentiele medaille in de Order of the Grand Warrior of Kenya (OGW). Deze exclusieve eer wordt verleend aan individuen “in recognition of an outstanding service rendered to the country in different responsibilities and capacities. More importantly, it is an award presented to those who put their lives at risk”.

Kahumbu mag zich sinds 2011 ook een National Geographic Emerging Explorer noemen, een titel die National Geographic jaarlijks toekent aan een handvol individuen die de organisatie beschouwt als “de toekomst van de exploratie”. National Geographic biedt hen een platform om hun ontdekkingen en inzichten, maar ook hun antwoorden en oplossingen voor een meer duurzame toekomst, te delen. In 2013 krijgt ze een ander soort erkenning. Ze wordt benoemd tot Brand Kenya Ambassador en krijgt openlijk lof toegeworpen tijdens de festiviteiten in het kader van UN Person of the Year.

Al deze lof onderschrijft één gemeenschappelijke deler: Kahumbu wordt beschouwd als een drijvende kracht van de natuurbeschermingsbeweging in Afrika en een belangrijk rolmodel voor andere zwarte vrouwen en vrouwen van kleur met een hart voor de bescherming van Afrikaanse fauna.

Meer weten?

• Website van Wildlife Direct
• Volg dr. Paula Kahumbu’s op instagram en twitter

In de pers:

• A Kenyan Ecologist’s Crusade to Save Her Country’s Wildlife (The New Yorker, 01/02/2021)
• Marchers across the world demand justice for wildlife (The Guardian, 07/10/2017)
• Rhino horn sales: banking on extinction (The Guardian, 25/08/2017)
• World Elephant Day is a reminder of our moral duty to care for nature (The Guardian, 12/08/2017)
• Changing the course of history for Kenya's wildlife (The Guardian, 26/06/2017)
• Why it makes sense to burn ivory stockpiles (The Guadian, 23/04/2016)